Μετά της τακτικής συνεδρίας της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας τη 15 Οκτωβρίου  2018 στο Μινσκ Λευκορωσίας, πραγματοποιήθηκε συνάντησή του πρόεδρου του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα με τους δημοσιογράφους. 

«Κατά την σημερινή συνεδρία της Ιεράς Συνόδου λήφθηκε απόφαση για την απόλυτη παύση της ευχαριστιακής κοινωνίας με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Εξαιτίας της λογικής των τελευταίων πράξεων του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, η απόφασή μας είναι καταναγκαστική. Λίγες μέρες πριν η Ιερά Συνόδος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως πήρε απόφαση για την αποκατάσταση στο βαθμό ιεροσύνης ενός αφορισμένου από την Εκκλησία αρχηγού του ουκρανικού σχίσματος τον Φιλάρετο Ντενισένκο και ακόμα έναν επικεφαλή μιας σχισματικής ομάδας. Επίσης λήφθηκε απόφαση για ακύρωση του Πατριαρχικού Γράμματος Εκδόσεως του 1686  περί υποταγής της Ιεράς Μητροπόλεως Κιέβου στο Πατριαρχείο Μόσχας, καθώς και απόφαση για ίδρυση Σταυροπηγιακής Μονής του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στην Ουκρανία.

Όλες αυτές οι αποφάσεις είναι παράνομες και κανονικά άκυρες κατά την άποψη της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, η οποία δεν τις παραδέχεται και δεν θα τις ακολουθήσει. Το ουκρανικό σχίσμα παραμένει να είναι σχίσμα. Οι αρχηγοί του σχίσματος συνεχίζουν ως σχισματικοί και Εκκλησία, η οποία τους αποδέχεται και προχωρά σε κοινωνία μαζί τους, αυτή από μόνη της αποκόπτεται από το κανονικό πεδίο της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Αυτό αποτελεί την κύρια αιτία, κατά την οποία εμείς αναγκαζόμαστε να διακόψουμε κοινωνία με το Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, το οποίο εξολοκλήρου ταυτίστηκε με τους σχισματικούς.

Δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίζεται στην ιστορία της Ορθοδόξου Εκκλησίας τέτοιο περιστατικό. Για παράδειγμα όταν ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριος έπεσε σε αίρεση, γεγονός το οποίο καταδικάστηκε από την Γ´Οικουμενική Σύνοδο, εκθρονίστηκε.

Επίσης, υπήρξε το γεγονός χίλια χρόνια πριν, όταν ο  Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως υπέγραψε ένωση (ουνία) με την Ρώμη. Αυτή η πράξη καταδικάστηκε από τους επικεφαλής των υπολοίπων Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, περιλαμβανομένης και της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ακριβώς για αυτό, την στιγμή που στην Κωνσταντινούπολη δεν υπήρχε Κανονικός Πατριάρχης, αλλά ήταν ο ουνίτης Πατριάρχης, η Εκκλησία της Ρωσίας μόνη της εξέλεξε τον δικό της Μητροπολίτη και από αυτή την στιγμή ξεκίνησε την πορεία της  σαν Αυτοκέφαλη Εκκλησία.

Από τα πρόσφατα γεγονότα, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εισβολή της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως στην Εσθονία το 1996, η οποία είναι Κανονικό έδαφος της Εκκλησίας της Ρωσίας. Και εμείς τότε αναγκαστήκαμε να διακόψουμε την ευχαριστιακή κοινωνία με αυτή την Εκκλησία.

Σήμερα πάρθηκε απόφαση στην οποίαν απαιτήθηκαν εκκλησιαστικοί κανόνες. Καταλήξαμε στο Ανακοινωθέν της Ιεράς Συνόδου, στο οποίο λεπτομερώς εξηγείται σε ποιες βάσεις λήφθηκε η απόφαση αυτή.

Συγκεκριμένα κάνουμε αναφορά σε αυτούς τους Κανόνες, οι οποίοι δεν επιτρέπουν σε Επίσκοπο μιας Εκκλησίας να εισέλθει στις υποθέσεις άλλης Τοπικής Εκκλησίας. Παραπέμπουμε στις ερμηνείες του κορυφαίου βυζαντινού κανονιολόγου Ιωάννη Ζωναρά και του Οσίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, στις οποίες αναφέρεται ότι ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως έχει το δικαίωμα να λαμβάνει το έκκλητον στα όρια της δικαιοδοσίας  της Εκκλησίας του, όμως δεν μπορεί να πράξει το ίδιο στις άλλες Τοπικές Εκκλησίες, το οποίο τώρα αβάσιμα μας επιδεικνύει.

Εμφανίστηκε νέα και αντικανονική διδασκαλία περί των δήθεν κατεχομένων προνομίων του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως να λαμβάνει μονομερώς το έκκλητον άλλων Τοπικών Εκκλησιών, διδασκαλία η οποία δεν στηρίζεται στους Ιερούς Κανόνες της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των λόγων καταλήξαμε σήμερα στην διακοπή της ευχαριστιακής κοινωνίας με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Ευελπιστούμε στην επικράτηση της σύνεσης, ότι το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως θα αλλάξει την στάση του στην δεδομένη εκκλησιαστική πραγματικότητα.

Αλλά μέχρι στιγμής, εφόσον η αλλαγή αυτή δεν έγινε και παραμένουν εν ισχύ οι άνομες και αντικανονικές αποφάσεις της Κωνσταντινουπόλεως, εμείς δεν μπορούμε να κρατήσουμε την κοινωνία με αυτή την Εκκλησία  ευρισκομένη σήμερα σε σχίσμα.

Στην συνέχεια, ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας απάντησε σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων.

– Εσείς είπατε, ότι το 1996 πάρθηκε απόφαση διακοπής της ευχαριστιακής κοινωνίας με την Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως. Άραγε μπορούμε να συγκρίνουμε το τότε εκκλησιαστικό γεγονός με το σημερινό;

– Το 1996 το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως εισέβαλε στα όρια της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας και εγκατέστησε στην κανονική μας δικαιοδοσία την δική της Μητρόπολη. Δεν αποδεχτήκαμε αυτή την απόφαση και δεν την αποδεχόμαστε. Αλλά το κανονικό έγκλημα στο οποίο έγκειται σήμερα το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως είναι πολύ πιο σοβαρό, διότι προέβη στην πρόθεση παραχώρησις Αυτοκεφαλίας σε περιοχή της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, η οποία τώρα υπερβαίνει κατά πολύ σε σχέση με αυτή που κάποτε ήταν υπό την δικαιοδοσία της Κωνσταντινουπόλεως. Η Μητρόπολη Κιέβου, η οποία υποτάχθηκε το 1686 στο Πατριαρχείο Μόσχας, εδαφικά δεν ταιριάζει με την σύγχρονη Ουκρανική  Ορθοδόξου Εκκλησία, καθώς ήταν πολύ μικρότερη. Δεν περιελάμβανε περιοχές όπως το Δονμπάς, την Νότια Ουκρανία, την Οδησσό και πολλές άλλες περιφέρειες. Η απόφαση ακύρωσης του Γράμματος του 1686 και η απόπειρα παραπλάνησης των ιστορικών πεπραγμένων που καταδεικνύει πως η Ουκρανία αποτελούσε όλα αυτά τα 300 χρόνια κανονικό έδαφος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως — ενάντια στην ιστορική αλήθεια — περιλαμβάνονται στην  Ανακοινωθέν της Ιεράς Συνόδου.

– Πως οι πιστοί θα ανταποκριθούν στην απόφαση της Ιεράς Συνόδου; Τι σημαίνει για  αυτούς η απόφαση αυτή;

– Νομίζω ότι πρώτα από όλα αυτή η ανταπόκριση πρέπει να είναι ήρεμη. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι εμείς δεν θα συλλετουργούμε με τους κληρικούς του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδή οι δικοί μας αρχιερείς και ιερείς δεν θα λάμβάνουν μέρος στις Θείες Λειτουργίες μαζί με ιεράρχες και ιερείς του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, και ως  εκ τούτου οι λαϊκοί δεν θα μπορούν να μεταλαμβάνουν των Αχράντων Μυστηρίων στους Ιερούς Ναούς της δικαιοδοσίας του. Περί αυτού είπαμε στο σημερινό Ανακοινωθέν.

– Καλούνται οι επικεφαλής των άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών να πάρουν θέση τους σε αυτή την κατάσταση; 

– Εμείς θα ενημερώσουμε τις όλες Τοπικές Εκκλησίες για την δική μας απόφαση.

– Πιστεύετε ότι ως συνέπεια εξελίξεως θα είναι η ένταση της συγκρούσεων στην Ουκρανία, π.χ. πράξεων βίας με κατάληψη των ναών;

– Ευελπιστούμε στην επικράτηση της νηφαλιότητας. Ευελπιστούμε ότι δεν θα υπάρξουν συγκρούσεις. Ακούσαμε και τις υποσχέσεις του Πρόεδρου της Ουκρανίας κ. Π. Ποροσένκο ότι οι πιστοί θα μπορούν να εκκλησιάζονται στους Ναούς της Εκκλησίας στην οποία ανήκουν ανεμπόδιστα. Πιστεύουμε πως αυτές οι υποσχέσεις  θα εκπληρωθούν.

– Τι σημαίνει αυτή η κατάσταση για την Ορθόδοξη Εκκλησία της Λευκορωσίας; Και αυτή αυτόματα διακοπτεί την ευχαριστιακή κοινωνία με την Κωνσταντινούπολη;

– Ως μέρος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας η Εκκλησία της Λευκορωσίας ακολουθεί αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου. Στην συνεδρία αυτή έλαβε μέρος ο Πατριαρχικός Έξαρχος πάσης Λευκορωσίας, καθώς και χθες εμείς είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε δεδομένη κατάσταση με τα μέλη της Τοπικής Συνόδου της Εκκλησίας της  Λευκορωσίας. Οπότε αποφάσεις που πάρθηκαν ισχύουν για όλο το εκκλησιαστικό έδαφος της Εκκλησίας της Ρωσίας, στο οποίο ανήκει και η Λευκορωσία.

– Τα μέλη της εν Λευκορωσία Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας ομοφώνως υποστηρίζουν αυτές αποφάσεις;  

– Την ερώτηση αυτή θα μπορούσατε να την υποβάλετε στον Τοπικό Έξαρχο του Πατριάρχη Μόσχας.

– Ακούγεται ότι σε αυτές τις μέρες ο Πρόεδρος της Ουκρανίας κ. Ποροσένκο είχε συνάντηση με τον Μακαριώτατο Μητροπολίτη κ. Ονούφριο και τον πίεσε είτε να γίνει Επικεφαλής της μέλλουσας αυτοκέφαλης εκκλησίας, είτε κατά κάποιο τρόπο τον απείλησε. Θα μπορούσατε να μας αποκαλύψετε κάποιες λεπτομέρειες  από αυτή την συνάντηση;

– Νομίζω πιο σωστό θα ήταν να κάνετε αυτήν την ερώτηση στον ίδιο τον Μακαριώτατο Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Ονούφριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μακαριώτατος Μητροπολίτης έλαβε μέρος σε όλη την σημερινή συνεδρία της Ιεράς Συνόδου, και όπως όλα τα μέλη της Συνόδου έτσι και ο ίδιος υποστήριξε τις αποφάσεις που πάρθηκαν.