Ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας απέστειελ χαιρετισμό στους μετέχοντες στο Διεθνές Συνέδριο «Συνεισφορά του Αγίου Όρους στην Ευρωπαϊκή πνευματική και διανοητική παράδοση», το οποίο  διεξάγεται στην αυστριακή πόλη του Ζάλτσμπουργκ από 8 έως 9 Ιουλίου 2011, Παρακάτω δημοσιεύεται το πλήρες κείμενο του χαιρετισμού.

Αξιοσέβαστοι σύνεδροι, αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,

Από τα βάθη της καρδιάς χαιρετίζω τους οργανωτές και τους μετέχοντες στο συνέδριο αφιερωμένο στο μοναδικόο πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο της ανθρωπότητας, το Άγιον Όρος Άθω και τη συνεισφορά του στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό.

Κανένας συνετός άνθρωπος δεν πρόκειται να αρνηθεί ότι την ύπαρξή του ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός οφείλει στο χριστιανισμό: οι θεμελειώδεις αξίες, η νοοτροπία, ο ηθικός νόμος που επικρατούσε επί αιώνες, έχουν αφετηρία την ευαγγελική αποστολή των μαθητών του Ιησού Χριστού, η οποία συμπεριέλαβε όλους τους λαούς της τότε οικουμένης. Τα νέα Ευρωπαϊκά έθνη αποδείχθηκαν εξίσου έτοιμοι να ασπαστούν το χριστιανισμό, όπως και οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι. Σε αυτό το σταθερό θεμέλιο η Ευρώπη στερεωνόταν επί δυο χιλιετίες ολόκληρες, με αυτή τη διαχρονική κληρονομιά εισήλθε στην τρίτη χιλιετία.

Ο καθολικός χαρακτήρας της χριστιανικής διδασκαλίας και κοινωνικής διάρθρωσης συνδυάζεται αρμονικά με προσωπικές ιδιαίτερότητες των εθνών, διαμορφώνοντας ποικίλες κατευθύνσεις ενός και ίδιου στην ουσία του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ο πνευματικός και διανοητικός πυρήνας της ανατολικής Ορθόδοξης κατεύθυνσης ήταν το Βυζάντιο, ο ρόλος του οποίου στη διαμόρφωση της Ορθόδοξης νοοτροπίας και πνευματικότητας δε μπορεί να υπερεκτιμηθεί.

Ένα από τα πλέον καρποφόρα προϊόντα του Ορθόδοξου Βυζαντινού πνεύματος ήταν ισχυρότατο κέντρο πολιτισμού, το οποίο με την πάροδο του χρόνου  διαμορφώθηκε σε μια μικρή μοναχική «πολιτεία», ευρισκόμενη στην Αθωνική χερσόνησο. Με την Πρόνοια του Θεού στο Άγιο Όρος, όπου συγκεντρώθηκε πολυεθνική αδελφότητα, αναδείχθηκε σε μια από τις μόνιμες πηγές της πνευματικής και διανοητικής ανάπτυξης για πλήθους Ορθοδόξων λαών και για την πολιτιστική και θρησκευτική τους ταυτότητα.

Πολλοί δεμσοί υπάρχουν ανάμεσα στο Άγιο Όρος και την πορεία των Σέρβων και των Βουλγάρων, των Ρώσων και των Ελλήνων. Σημαντική για την ιστορία της Σερβίας είναι η μορφή του Αγίου Σάββα, πνευματικού τροφού του Αγίου Όρους, ο οποίος στη συνέχεια ένωσε το διχασμένο εξαιτίας των αληλοσπαραγμών λαό, αφού αναδείχθηκε Επικεφαλής της Σερβικής Εκκλησίας. Με ένα άλλο Αγιορείτη μοναχό, Άγιο Ευθύμιο, Πατριάρχη Τυρνόβου, στη Βουλγαρία έφτασαν σε μεγάλη ακμή τα γράμματα. Ένας μαθητής του, Άγιος Κυπριανός, Μητροπολίτης Κιέβου, Λιθουανίας και πάσης Ρωσίας, εκτός νέων μεταφράσεων και μεταρρυθμίσεων στη λατρευτική ζωή, συνέβαλε στη εξάπλωση στη Ρωσία του πολυτιμότερου  πνευματικού θησαυρού του Αγίου Όρους, δηλαδή της αρχαίας χριστιανικής παράδοσης του ησυχασμού. Οι σπόροι, που κομίσθηκαν από το Άγιο Όρος, απέδωσαν στη Ρωσία πλούσιους καρπούς σε όλους τους τομείς της ζωής του πνεύματος: στα ιδεώδη της αγιότητας, στην εκκλησιαστική τέχνη, στα γράμματα, στη θεολογία και την παιδεία.

Η επίδραση του Άγίου Όρους δεν έπαυσε να ισχύει μέχρι σήμερα και εξαπλώνεται ακόμη περισσότερα. Μετά από ιστορικες αναταραχές του 20 αιώνα, που οδήγησαν σε μαζικές εξόδους των Ελλήνων και των Σλάβων στη Δυτική Ευρώπη και την Αμερική, η Ορθοδοξία σήμερα προκαλεί όλο και περισσότερο ενδιαφέρον σε όλο τον κόσμο. Η ζωντανή ησυχαστική παράδοση γίνεται προσιτή χάρη στις μεταφράσεις των βιβλίων για τους Αγιορείτες ασκητές σε διάφορες γλώσσες. Οι Αγιορείτες μοναχοί ιδρύουν Ιερές Σκήτες και Μονές καθ΄όλο το πρόσωπο της γης: στη Γαλλία, στη Μεγάλη Βρετανία, στη Γερμανία και στην Αμερική. Με επιτυχία στέφθηκαν και από ειλικρινές ενδιαφέρον συνοδεύθηκαν εκθέσεις των θησαυρών, οι οποίοι επί αίωνες μετ΄επιμελείας φυλάσσονταν στις Αγειορίτικες Μονές.

Η συνειδητοποίηση της συμβολής του Αγίου Όρους στην Ευρωπαϊκή πνευματική και διανοητική παράδοση μας οδηγεί στο σημαντικό σκοπό να διατηρήσουμε για τις μελλοντικές γενιές το μοναδικό κόσμο του Αγίου Όρους, ο οποίος διαμορφωνόταν από την πολυεθνική μοναχική αδελφότητα, την οποία χαρακτηρίζει ένας ιδιαίτερος τρόπος ζωής, η ποικιλία των μοναχικών αγώνων, μια θερμότητα υποδοχής των προσκυνητών και μια αυστηρή εσωτερική ησυχία.

Επικαλούμαι τη Θεία ευλογία στους οργανωτές και συνέδρους, ευχόμενος επιτυχίες στη συνειδητοποίηση του φαινομένου του Αγίου Όρους και τη διατύπωση των σχετικών σκοπών που απορρέουν.

+ ο Βολοκολάμσκ Ιλαρίων,

Πρόεδρος του Τμήματος

Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων

του Πατριαρχείου Μόσχας