Σε τριμερή συνάντηση συνήλθαν στις 8 Σεπτεμβρίου 2017 στην Πατριαρχική και Συνοδική κατοικία της Ιεράς Μονής Αγίου Δανιήλ Μόσχας ο Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών κ.κ. Κύριλλος, ο Πρόεδρος της Διοικήσεως Μουσουλμάνων Καυκάσου σεΐχης ουλ Ισλάμ Αλλαχσουκιούρ Πασαζαντέ και ο Ύπατος Πατριάρχης και Καθολικός πάντων των Αρμενίων Καρεκίν Β’. Οι θρησκευτικοί ηγέτες Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν έφθασαν στη Ρωσική προωτεύουσα κατόπιν προσκλήσεως του Προκαθημένου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, προκειμένου να συζητήσουν διευθέτηση της συγκρούσεως, η οποία οφείλεται στο πρόβλημα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Την αντιπροσωπεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας συναποτελούσαν ο Αρχιεπίσκοπος Μπακού και Αζερμπαϊτζάν Αλέξανδρος, ο Επίσκοπος Βλαντικαφκάς και Αλανίας Λεωνίδας, ο κ. Β. Λεγκοΐντα, Πρόεδρος του Συνοδικού Τμήματος Σχέσεων Εκκλησίας με την Κοινωνία και τα ΜΜΕ, ο Αρχιμανδρίτης Φιλάρετος Μπουλέκωφ, Αναπληρωτής Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, ο Ιερέας Δημήτριος Σαφόνοφ, Γραμματέας του ΤΕΕΣ επί διαθρησκειακών υποθέσεων.

Ανάμεσα στα μέλη της αντιπροσωπείας της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας συγκαταλέγονταν ο επικεφαλής της επαρχίας Ρωσίας και Νοβοναχιτσεβάν της Αρμενικής Εκκλησίας Αρχιεπίσκοπος Εζράς Νερσισιάν, ο Διευθυντής του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Αγίου Πρωτοθρόνου Ετσμιατζίν Αρχιεπίσκοπος Νατάν Ογκανισιάν κα.

Την αντιπροσωπεία της Διοικήσεως Μουσουλμάνων Καυκάσου συναποτελούσαν οι Αναπληρωτές Πρόεδροι της Διοικήσεως Φουάντ Νουρουλλάγιεφ και Ρασάν Αλλιγιαρλύ κα.

Αποτεινόμενος προς τους μετέχοντες της συναντήσεως ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος τόνισε: «Έχουμε, πιστεύω, κάποιο εσωτερικό δυναμικό με βάση το οποίο ξεπερνάμε εκείνες τις διαφωνίες, οι οποίες δύσκολο να ξεπερνιούνται σε ένα άλλο χώρο».

«Το αυτό γεγονός της συναντήσεως αποδεικνύει τρανώτατα στους λαούς μας το ειρηνευτικό δυναμικό των θρησκειών μας. Η θρησκεία, και είμαι βεβαίως, ότι θα διαδραματίσει ένα ενοποιητικό και συμφιλιωτικό ρόλο για τους λαούς».

Σύμφωνα με τον Ύπατο Πατριάρχη και Καθολικό πάντων των Αρμενίων Καρεκίν Β’, ο ρόλος των θρησκευτικών ηγετών έγκειται στν προτροπή και την καθοδήγηση των ανθρώπων. Επίσης ο κ. Καρεκίν υπενθύμισε τη σπουδαιότητα αποκαταστάσεως του κλίματος εμπιστοσύνης. «Για την περιοχή μας δεν υπάρχει μια άλλη λύση, εκτός από ειρηνική, όπως ακριβώς δεν υπάρχει άλλος τρόπος διευθετήσεως της συγκρούσεως στο Καραμπάχ από τις συνομιλίες», είπε.

Από την πλευρά του ο Πρόεδρος της Διοικήσεως Μουσουλμάνων Καυκάσου σεΐχης ουλ Ισλάμ Αλλαχσουκιούρ Πασαζαντέ σημείωσε το όφελος των τριμερών συναντήσεων των πνευματικών ηγετών. Υπέδειξε τη σπουδαιότητα της απαλύνσεως της καταστάσεως. Ο ηγέτης των μουσουλμάνων του Αζερμπαϊτάζν κάλεσε τα μέρη να «πράξουν από κοινού κάτι καλό, κάτι σημαντικό, προκειμένου να μην επαναρχίσει η αντίσταση, κατόπιν επιστροφής εις τα ίδια».

Οι πνευματικοί ηγέτες του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας ευχαρίστησαν και οι δύο τον Αγιώτατο Πατριάρχη Κύριλλο για την διοργάνωση της παρούσης συναντήσεως.

Επίσης συζητήθηκε το ενδεχόμενο ηθικής επιρροής στη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, οι τρόποι ειρηνικής διευθετήσεως αυτής   και τα σχετικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση.

Κατόπιν συναντήσεως υπεγράφη Κοινή Διακήρυξη, η οποία τονίζει διάλογο και διεθνείς ειρηνευτικές προσπάθειες, υποδεικνύει το σπουδαίο ρόλο των ηθικών αξιών στη διευθέτηση συγκρούσεως και την παύση της αιματοχυσίας. Επίσης αναφέρονται προτάσεις για την ανακούφιση ανθρώπων, οι οποίοι βρέθηκαν στην εμπόλεμη ζώνη.

Απαντώντας στις ερωτήσεις δημοσιογράφων μετά το πέρας της συναντήσεως ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος τόνισε: «Θέλω να εξαίρω κλίμα, το οποίο επικρατούσε σήμερα στις σηνομιλίες και τα αποτελέσματα της εργασίας. Μέσα στο καλό και ανοικτό κλίμα, τα μέρη αντήλλαξαν θέσεις, χωρίς ίχνος εχθρικής ρητορικής. Τούτο αποδεικνύει ότι οι θρησκευτικοί ηγέτες με πλήρη επίγνωση της ευθύνης τους για την πορεία των λαών τους συνεζήτησαν πρόβλημα, το οποίο τυγχάνει πράγματι περίπλοκο».

Σχετικά με το υπογραφέν κείμενο ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος το εξήρε και ανέφερε: «Το κείμενο τονίζει την ανάγκη αλλαγής του κλίματος γύρω από το πρόβλημα. Τούτο έχει σχέση κυρίως με τη διαπαιδαγώγηση των νέων. Το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία είναι γείτονες για πάντα. Δεν μπορεί να υπάρχει μια άλλη πραγματικότητα εκτός από τη συμβίωση αυτών των δύο λαών. Ο Θεός ευδόκησε να συγκατοικούν».

Ἐν κατακλείδι ο Αγιώτατος κ. Κύριλλος σημείωσε ότι οι θρησκευτικοί ηγέτες διαθέτουν δυναμικό για την ειρηνευτική δράση σε άκρως πολύπλοκες συνθήκες και η σημερινή συνάντηση αποδεικνύει αυτό.

***

Στις ειρηνευτικές προσπάθειες για την επίλυση του προβλήματος του Ναγκόρνο-Καραμπάς το Πατριαρχείο Μόσχας ενεπλάκη το έτος 1988. Η πρώτη τριμερής ειρηνευτική συνάντηση έλαβε χώρα στη Μόσχα το Μαΐο 1993 στην Ιερά Μονή Αγίου Δανιήλ. Οι προηγούμενες συναντήσεις των θρησκευτικών ηγετών της Ρωσίας και της Υπερκαυκασίας πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια των διεθνών φόρα το 2010 στο Μπακού και το 2011 στο Γερεβάν.