Σε συνεδρία της συνήλθε στις 22 Ιανουαριόυ 2016 η Σύναξη των Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών στο Ορθόδοξο Κέντρο Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Σαμπεζύ Γενεύης. Ο Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κύριλλος απηύθυνε το λόγο προς τους μετέχοντες της Συνάξεως.

Στην αρχή της αγορεύσεώς του o Αγιώτατος Πατριάρχης σημείωσε ότι κάθε συνάντηση των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών είναι ένα γεγονός με ιδιαίτερη σημασία. «Εἶναι μία εὐκαιρία ἀνταλλαγῆς ἀπόψεων, συζητήσεως προβλημάτων, τὰ ὁποῖα μᾶς ἀπασχολοῦν, καθὼς καὶ λήψεως πεσυμφωνημένων ἀποφάσεων ἐπὶ τῶν θεμάτων κοινοῦ πανορθοδόξου ἐνδιαφέροντος. Ὅμως εἶναι μία κατ’ἐξοχὴν εὐκαιρία ἀνανεώσεως τῆς ἑνότητός ἡμῶν καὶ ἰδίως τὴν ὥραν κατὰ τὴν ὁποίαν κοινωνοῦμεν ἐκ τοῦ ἰδίου Ποτηρίου ἐν συνειδήσει ὅτι εἴμεθα ἓν σῶμα ἐν Χριστῷ», τόνισε ο κ. Κύριλλος και αμέσως μετά εξέφρασε τις ευχαριστίες του προς τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο για την ανάληψη πρωτοβουλίας και την οργάνωση της παρούσης Συνάξεως.

Ἐν συνεχείᾳ ο Αγιώτατος Πατριάρχης έθιξε διάφορες πτυχές της προπαρασκευής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.

«Συνερχόμενοι ἐπὶ τὸ αὐτό, ἔχομεν σαφῆ συνείδησιν ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι Μία καὶ Καθολικὴ καὶ ὅτι ἀποτελεῖ πρωταρχικὸν μέλημα ἡ διαφύλαξις καὶ ἡ ἐνίσχυσις τῆς ἑνότητος αὐτῆς, εὐρισκομένης εἰς τὴν βάσιν τῆς καθόλου διακονίας μᾶς, συμπεριλαμβανομένων καὶ τῶν κοινῶν μᾶς προσπαθειῶν διά τὴν προώθησιν τῆς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ συνοδικῆς ἀρχῆς. Ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος καλεῖται νά καταστεῖ μία ὁρατὴ, εὔγλωττη καὶ πειστικὴ μαρτυρία τῆς ἑνότητος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Καὶ πάντες συνειδητοποιοῦμεν ὅτι ἡ Σύνοδος θέλει γίνει τοιαύτη μόνον εἰς περίπτωσιν καθ’ἥν θά ἀντανακλᾷ τὴν οὐσιαστικὴν ὁμοφροσύνην τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καὶ ἐπί τῷ σκοπῷ τῆς διασφαλίσεως τῆς ὁμοφροσύνης τοιαύτης πρόκειται πάντες ἡμεῖς νά συνεργασθῶμεν καὶ νά καταβάλωμεν προσυνοδικῶς κοπιώδεις προσπαθείας», – υπογράμμισε ο Προκαθήμενος της Ρωσικής Εκκλησίας.

Υπό το φως αυτό ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος με ικανοποίηση σημείωσε «τὴν ἀνταποκρισιν εἰς τὸν ὑπὸ τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας καὶ ἑτέρων Ἐκκλησιῶν ἐπανειλημμένως ἐκφρασθέντα προβληματισμόν ὡς πρὸς τὴν ἔλλειψιν τῆς πανορθοδόξου ἀναγνωρίσεως τοῦ Μακαριωτάτου κ. Ραστισλάβ ὡς Προκαθημένου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας Τσεχίας καὶ Σλοβακίας. Σήμερον ἡ Αὐτοῦ Μακαριότης εὐρίσκεται ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν με τὴν δέουσαν ἀναγνώρισιν ὑπὸ ἁπασῶν πλέον τῶν κατά τόπους Ἐκκλησιῶν».

Αναφερόμενος στα προβλήματα τα οποία δυσχεραίνουν την επίτευξη της πλήρους ομοφροσύνης  των κατά τόπους Ορθοδόξων κατά τόπους Εκκλησιών ο Πατριάρχης Κύριλλος εξέφρασε τη λύπη του για την διακοπή κοινωνίας μεταξύ των Πατριαρχείων Αντιοχείας και Ιεροσολύμων. Όπως πιστεύει η Αυτού Αγιότητα η αποτελεί επιτακτικήν ανάγκην η αποκατάσταση αυτής στις ημέρες μας, κατά τις οποίες ο κόσμος ολόκληρος με αγωνία παρακολουθεί τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, άλλωστε «αἱ θρησκευτικαὶ κοινότηται τῆς ἐν λόγῳ περιοχῆς εἶναι κατ’ἐξοχὴν ἐκεῖναι ἐκ τῶν ὁποίων ἀναμένουν οἱ ἄνθρωποι νά παραδειγματισθοῦν ἀπὸ τὴν συσπείρωσί των καὶ τὴν προθυμίαν ἐπιλύσεως διαφωνιῶν».

Κατά τη διάρκεια της αγορεύσεως αυτού ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος προέβη σε λεπτομερή ανάλυση της εκκλησιαστικής καταστάσεως στην Ουκρανία. «Μέχρι σήμερον μέ βίαιον τρόπον ἡρπάγησαν 30 καὶ πλέον Ἱεροὶ Ναοὶ ἐνῶ οἱ σχισματικοὶ καὶ οἱ έθνικισταὶ ἀπειλοῦν τοὺς ἄλλους 10 τουλάχιστον, οἱ ὁποῖοι9 μὲ τὴν ὑποστήριξιν τῶν ἐθνικιστῶν ἐμφανίζουν ταῦτα ὡς «οἰκειοθελῆ προσχώρησιν» εἰς τὸ οὕτως λεγόμενον «Πατριαρχεῖον Κιέβου». Εἰς τὴν οὐσίαν πρόκειται περὶ σκέτων ἁρπαγμῶν ὑπὸ τῶν ληστῶν με διοργανώσεις τῶν συνελεύσεων προσώπων ἀσχέτων πρὸς τὴν κοινότητα, μὲ ἐν συνεχείᾳ κατόπιν συνεργίας τῶν τοπικῶν ἀρχῶν παραποιήσεις καταστατικῶν ἐγγράφων καὶ μὲ ὑπὸ τῶν τοπικῶν ἐθνικιστῶν μαχητῶν ἁρπαγμοὺς Ναῶν καὶ βιαίαν ἀπομάκρυνσιν κοινοτήτων μετὰ Ἱερέων αὐτῶν, οἱ ὁποῖοι μένουν εἰς τὸν δρόμον!»

Ο Προκαθήμενος της Ρωσικής Εκκλησίας εξέφρασε τον έντονο προβληματισμό σχετικά με τις ενέργειες ορισμένων Ιεραρχών του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίοι επισκεπτόμενοι την Ουκρανία στηρίζουν τους σχισματικούς δήθεν εξ ονόματος του Αγιωτάτου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως και με αυτόν τον τρόπον δημιουργούν σκάνδαλο στους πιστούς και τον ιερό κλήρο της Ουκρανίας.

Είναι αδύνατον, συνέχισε ο Πατριάρχης Κύριλλος, να φαντασθούμε στην Ελβετία, την Ελλάδα ή μια άλλη Ευρωπαϊκή χώρα να προσέλθουν στον Ορθόδοξο Ιερό Ναό και να «αποφανθούν» περί χρήσεως αυτού υπέρ αυτών των ιδίων. «Ὅμως αὕτη εἶναι σήμερον ἡ πραγματικότης ἐν τῇ Οὐκρανίᾳ. Αἱ ἐκδιωχθείσαι ἐκ τῶν Ναὼν κοινότηταὶ τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας κερδίζουν κάθε δίκην: τὰ δικαστήρια ἐπιβεβαιώνουν τὰ κυριαρχικὰ δικαιώματα αὐτῶν ἐπὶ τῆς ἁρπαγείσης περιουσίας τῶν Ναῶν. Ἀλλὰ οἱ σχισματικοὶ καὶ αἱ ἡμιληστρικαὶ ἔνοπλοι συμμορίαι αὐτῶν περιφρονοῦν τὰς δικαστικὰς ἀποφάσεις», με πόνο τόνισε ο Αγιώτατος Πατριάρχης.

Ως κραυγαλέο παράδειγμα του μίσους των εθνικιστών έναντι των πιστών της κανονικής Εκκλησίας της Ουκρανίας ο Πατριάρχης Κύριλλος παρέθεσε την κατάσταση στο χωριό Ptichya του νομού Ρόβνο, και υπογράμμισε ότι οι οπαδοί του σχίσματος «σπείρουν τὸ κακὸν, ἐν γνώσει αὐτῶν προκαλοῦν διομολογιακὴν σύγκρουσιν καὶ διχάζουν τὴν κοινωνίαν».

«Προσφάτως εἷς ἐκ τῶν ὀπαδῶν αὐτῶν προέβη εἰς δημοσίαν δήλωσιν λέγων ὅτι μόνον εἰς τὴν ἔλλειψιν τοῦ σχετικοῦ ἐργαλείου βασανισμοῦ, δηλονότι τοῦ σίδερου ἤ τοῦ συγκολλητῆρος ὀφείλεται τὸ γεγονὸς ὁ Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας κ.κ. Ὀνούφριος ἀνήκει μέχρι τοῦδε εἰς τὴν κανονικὴν Ἐκκλησίαν. Ἀνατριχιάζει τις μὲ τὴν σκέψιν οἱ ληστοσυμμορίται οὗτοι νά ἐνομιμοποιοῦντο κανονικῶς καὶ νά ἀποτελοῦσαν μέρος τοῦ περιβάλλοντός μας!», δήλωσε ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος.

Ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος εξέφρασε την ευχαριστία προς τις αδελφές κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες και ειδικότερα της Αλεξανδρείας, της Αντιοχείας, των Ιεροσολύμων, της Σερβίας, της Βουλγαρίας και της Πολωνίας για τις προσευχές και την στήριξη της Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. «Ὁ Ἁγιώτατος Πατριάρχης Σερβίας Εἰρηναῖος ἀπολύτως ὀρθῶς ἔγραψεν περὶ Οὐκρανῶν σχισματικῶν εἰς τὴν πρὸς ἐμὲ ἐπιστολὴν αὐτοῦ: οὗτοι οἱ ἄνθρωποι κατ’ὄνομα μόνον εἶναι Ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ καὶ «ἡ ὑπὸ τούτων περιφρόνησις τῶν κανόνων τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς, ἡ προθυμία των νά μισοῦν, νά ψεύδονται καὶ νά χύνουν αἴμα ἀποτελεῖ μίαν ἱσχυρὰν μαρτυρίαν τούτου». Ἡ μόνη ὁδὸς πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν διὰ τοὺς ἀνθρωπους τούτους εἶναι διά μετανοίας. Μας ἐρωτοῦν τὸν λόγον διατί δέν θέλομεν νά ἑνωθῶμεν μέ τούτους καὶ ζητοῦν νά προβῶμεν εἰς διάλογον καὶ μάλιστα σχεδόν ἐπὶ ἴσοις ὅροις. Ἀλλά τίς δὲ συμφώνησις Χριστῷ πρὸς Βελίαλ;»

«Ο Ορθόδοξος λαός της Ουκρανίας όπως και παλαιότερα στηρίζει την κανονική Εκκλησία, σημείωσε ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος και αναφέρθηκε στους δεκάδες χιλιάδες πιστούς οι οποίοι συμμετείχαν στη λιτανεία την ημέρα μνήμης του Αγίου Ισαποστόλου Πρίγκιπα Βλαδιμήρου. «Πιστεύω εἰς τὸ μέλλον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας: οἱ πιστοὶ αὐτῆς μιᾷ φωνῇ καταδικάζουν τὸ σχίσμα, καὶ διά τῆς βίας καὶ τοῦ κακοῦ μόνον σφυρηλατοῦνται εἰς τὸν ἀγῶνα των τῆς ἀγάπης καὶ τῆς πίστεως».

Ακολούθως ο Πατριάρχης Κύριλλος τόνισε την επίσπευση τελευταίως της διαδικασίας προπαρασκευής της Πανορθοδόξου Συνόδου και επικενθρώθηκε στις αιτίες της μη εφαρμογής των εντολών της προηγούμενης Συνάξεως των Προκαθημένων από την Ειδική Διορθόδοξη Επιτροπή και την Πέμπτη Προσυνοδική Πανορθόδοξη Διάσκεψη. Ειδικότερα δε τόνισε τη σημασία να ληφθούν υπόψη θέσεις όλων των κατά τόπους Εκκλησιών, οι οποίες εκτελούν την αποστολή τους σε διάφορες συνθήκες. Εν συνεχείᾳ έκανε μνεία στις προτάσεις επί των ζητημάτων της ημερησίας διατάξεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου τις οποίες τα δύο τελευταία χρόνια υπέβαλαν ορισμένες κατά τοπους Εκκλησίες, μεταξύ των οποίων είναι οι Εκκλησίες της Αντιοχείας, της Ρωσίας, της Γεωργίας, της Σερβίας και της Βουλγαρίας.

Ο Προκαθήμενος της Ρωσικής Εκκλησίας είναι βέβαιος ότι αναθεωρήσεως χρήζει το σχέδιο κειμένου «Το ζήτημα του ημερολογίου» και τόνισε ότι το θέμα του «ακριβούς προσδιορισμού της ημερομηνίας του Πάσχα» για την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι επίκαιρο και μόνο σύγχυση μπορεί να προκαλέσει στους πολλούς πιστούς.

Τον ίδιο προβληματισμό διατύπωσε ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος σχετικά και με το σχέδιο κειμένου «Κωλύματα γάμου», το οποίο μόνο σκέτο κατάλογο των κωλυμάτων εξ απόψεως κανονικού δικαίου περιλαμβάνει και καθόλου δεν αντανακλά τη θέση της Εκκλησίας σχετικά με το θέσμο της οικογένειας στο σύγχρονο κόσμο.

Ως μια από σημαντικές κατευθύνσεις του έργου ο Προκαθήμενος της Ρωσικής Εκκλησίας ανέφερε το θέμα «Το Αυτοκέφαλο και ο τρόπος ανακηρύξεως αυτού» και υπέβαλε πρόταση να εγκριθεί από τη Σύνοδο την επιτευχθείσα ήδη στις συνεδρίες της Διορθοδόξου Προπαρασκευαστικής Επιτροπής συμφωνία αρχής η οποία θέλει την ανακήρυξη των νέων αυτοκεφάλων Εκκλησιών να είναι πανορθόδοξη υπόθεση και απαιτεί την περί τουτου ομοφωνία επί κάθε συγκεκριμένης περιπτώσεως όλων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Επίσης ο Προκαθήμενος της Ρωσικής Εκκλησίας τόνισε την ανάγκη επεξεργασίας του σχεδίου κειμένου με θέμα την «Ορθόδοξη Διασπορά».

Εκτενή και μακρά συζήτηση προκάλεσε το θιγόμενο από τον Πατριάρχη Κύριλλο θέμα σχετικά με τον τόπο συγκλήσεως της Συνόδου, στο οποίο αναφέρθηκε προηγουμένως δι΄επιστολής του προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο ο Πατριάρχης Σερβίας Ειρηναίος.

«Ὅπως διαπιστοῦμεν πολλά εἶναι ἀκόμα τὰ θέματα, τὰ ὁποῖα πρόκειται νά λύσωμεν διά νά καταστήσωμεν ἐφικτὴν τὴν σύγκλησιν τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Εἴμαι βέβαιος ὅτι ἡ πραγματική αἰτία τῆς μέχρι τοῦδε μη συμφωνίας ἐπὶ πολλῶν ἐκ τῶν κειμένων ὀφείλεται οὐχὶ εἰς τὰς ἀποκλινούσας ἀπόψεις διαφόρων Ἐκκλησιῶν, ἀλλά εἰς τὴν ἐλλιπῆ μεθοδολογίαν προπαρασκεῦης τῆς Συνόδου», τόνισε ο Πατριάρχης Κύριλλος και αναφέρθηκε στο έργου της Διασυνοδικής Επιτροπής της Ρωσικής Εκκλησίας , το οποίο επιτελείται σε μορφή της ανοικτής συζητήσεως, η οποία επιτρέπει σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο μέλος της Εκκλησίας να τοποθετηθεί επί των υπό συζήτηση θεμάτων.

«Φρονῶ ὅτι οὕτως κατά τρόπον ἀνοικτὸν ἀπὸ τοῦδε καὶ ἐφεξῆς πρέπει νά διεξάγεται ἡ προετοιμασία τῆς Συνόδου, ἐάν ἐνδιαφερώμεθα ὅντως διὰ τὴν ἐπιτυχῆ σύγκλησιν αὐτῆς», είπε ο Προκαθήμενος της Ρωσικής Εκκλησίας και τόνισε τη σημασία της δημοσιεύσεως των σχεδίων συνοδικών κειμένων και της αντιμετωπίσεως της ελλείψεως αξιοπίστων πληροφοριών, στην οποία οφείλεται η καχυποψία πολλών πιστών.

«Εἴμαι βέβαιος ὅτι ἔχει ὡριμάσῃ προ πολλοῦ ἡ δημοσίευσις τῶν σχεδίων συνοδικῶν κειμένων καὶ ἡ μία ἐπί τούτων ἐλεύθερος συζήτησις, ἥτις οὐχὶ μόνον δέν θά κωλύσῃ τὴν σύγκλησιν τῆς Συνόδου, ἀλλά καὶ διατρανώσῃ εἰς ἡμᾶς τοὺς ἰδίους καὶ εἰς τὸν κόσμον ὁλόκληρον τὸν ὅντως καθολικὸν χαρακτῆρα τῆς καθ’ἡμᾶς Ἐκκλησίας πρὸς προώθησιν τῆς πανορθοδόξου ἑνότητος», τόνισε περαίνων ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος και κάλεσε την ομήγυρη από κοινού να προσεύχεται στον Κύριο για να βοηθήσει στη συνεργασία ἐπ’ἀγαθῷ της Εκκλησίας  «ἐπὶ τῷ τέλει τῆς ἄρσεως πάντων τῶν δυσκολιῶν, τῶν ἐγειρομένων κατὰ τὴν πορείαν πρὸς τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Αὐτῆς Σύνοδον».