Έναρξη του διεθνούς συνεδρίου υπό τον τίτλο «Γενοκτονία ως πνευματικο-ηθικό έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» πραγματοποιήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2015 στην έδρα της επαρχίας Ρωσίας και Νέο Ναχιτσεβάν της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας στη Μόσχα. Στην εκδήλωση εξ αφορμής της εκατονταετίας της μαζικής εξολοθρεύσεως των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας προσήλθαν διαφόρων εθνικοτήτων κορυφαίοι επιστήμονες και ειδικοί στα θέματα των Αρμενίων από τη Ρωσία, τη Γαλλία, τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Ελλάδα, τη Γερμανία, τη Δανία, τις ΗΠΑ και την Αρμενία.

Συνοργανωτές της συναντήσεως ήταν το Κέντρο Αρμενικών Σπουδών της επαρχίας Ρωσίας και Νέο Ναχιτσεβάν της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας και το Μουσείο-Ινστιτούτο Γενοκτονίας των Αρμενίων.

Προ της ενάρξεως της συνεδρίας στην κατοικία της επικεφαλής της επαρχίας ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας είχε συνάντηση με τον Αρμένιο Αρχιεπίσκοπο Εζράς Νερσισιάν. Συζητήθηκαν τρέχοντα ζητήματα διμερούς ενδιαφέροντος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας και της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας.

Στην επίσημη έναρξη των εκδηλώσεων τους μετέχοντες προσφώνηε ο Αρχιεπίσκοπος Εζράς Νερσισιάν, ο οποίος ανέγνωσε το μήνυμα του Ύπατου Πατριάρχου και Καθολικού πάντων των Αρμενίων Καρεκίν Β’, ο οποίος τόνισε ότι «η γενοκτονία είναι ένα έγκλημα το οποίο δεν μπορεί να παραγραφεί».

Εν συνεχείᾳ μίλησε ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε:

«Κατά τον Κ’ αιώνα ο κόσμος ήταν καταδικασμένος να ζήσει δεκάδες επανταστάσεις, πολέμους και θανατηφόρες επιδημιες, τον φασισμό και το ολοκαύτωμα, τις αιματηρές καταστολές, τις πυρηνικές επιθέσεις κατά των Χιροσίμα και Ναγκασάκι, τις μαζικές εξολοθρεύσεις των ανθρώπων στην Καμπότζη και τη Ρουάντα. Και όμως αφετηρία αυτών των κολοσσιαιών ταραχών είναι η τραγωδία του 1915, την οποία τότε έσπευσαν να τη λησμονήσουν κατά το δυνατόν συντομότερα και από την οποία δεν πήρε τα σχετικά διδάγματα η ανθρωπότητα.

Κατά τον ΚΑ’  αιώνα η ιστορία εν πολλοίς επαναλαμβάνεται. Είμαστε και πάλι μάρτυρες των φοβερών εγκλημάτων εις βάρος ολόκληρων λαών, την πραγματική ανθρωπιστική καταστροφή σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής. Σήμερα όπως και προ εκατονταετίας οι αδελφοί και οι αδελφές μας υφίστανται σκληρές διώξεις και γενοκτονία. Η μόνη ενοχή τους είναι η αφοσίωση στο Χριστό. Οι τρομοκράτες επικαλούμενοι το όνομα του Αλλάχ αλλά εκ των πραγμάτων είναι υπηρέτες του διαβόλου, βεβηλώνουν Ιερούς Ναούς και προσκυνήματα, κατεδαφίζουν σπίτια και πόλεις, χύνουν αθώα αίματα και διαπράττουν κυνικά εγκλήματα.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας συμπάσχει θερμώς στις ταλαιπωρίες των αδελφών της, όπως πάντα κατάκαρδα έπαιρνε τη θλίψη του αδελφικού μας Αρμενικού λαού. Εκτός της χριστιανικής πίστεως έχουμε και κοινή ιστορία και ολόκληρες εκατονταετίες ειρηνικής ἐν αδελφοσύνῃ συνύπαρξη. Γνωρίζουμε ότι η Ρωσία ήταν εκείνη η χώρα, η οποία ανέλαβε την πρωτοβουλία της υιοθετήσεως της πρώτης διακηρύξεως με καταδίκη των κακουργημάτων, ότι πολλοί Αρμένιοι, Ασыύριοι και Γιαζίντι  κατά την χαλεπή γι΄αυτούς εποχή δοκιμασιών έτυχαν θερμής υποδοχής στη Ρωσία, η οποία αναδείχθηκε η δεύτερη πατρίδα τους. Εκτιμούμε πραγματικά αυτή την παραδεδομένη φιλία και είναι χαρά μας να συνεχίζουμε την καλή συνεργασία μεταξύ των Εκκλησιών, των χωρών και των λαών μας στη νέα ιστορική φάση».

Ο εκπρόσωπος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Μητροπολίτης Κυρήνης Αθανάσιος ανέγνωσε το Μήνυμα του Μακαριωτάτου Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας Θεοδώρου Β’.

Στην τελετή ενάρξεως επίσης μίλησαν ο Αποστολικός Νούντσιος στη Ρωσική Ομοσπονδίαν Ιβάν Γιουρκόβιτς, ο Προϊστάμενος του Ασσυριακού Ναού της Παναγίας στη Μόσχας χωρεπίσκοπος Σαμάνο Οντίσο κα.

Το συνέδριο θα συνεχισθεί έως 24 Οκτωβρίου.