1,5 εκατομμύρια Αρμένιοι-θύματα των διώξεων σε βάρος των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμαντικής αυτοκρατορίας στις αρχές του 20 αι. εντάχθηκαν στο αγιολόγιο της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας στις 23 Απριλίου 2015 στο Ετσμιατζίν, πνευματικό κέντρο της Εκκλησίας αυτής. Η τελετή πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια εκδηλώσεως εξ αφορμής της εκατονταετηρίδος των τραγικών γεγονότων εκείνης της εποχής. Της τελετής αγιοκηρύξεως προέστη ο Ύπατος Πατριάρχης και Καθολικός πάντων των Αρμενίων Καρεκίν Β΄ συλλειτουργήσαντος του Καθολικού του Μεγάλου Οίκου Κιλικίας Αράμ Α’. Κατά την τελετή ευλογήθηκαν επίσης εικόνες των νεομαρτύρων της Αρμενικής Εκκλησίας.

Σε πολλές πόλεις παγκοσμίως όπου κατοικούν οι Αρμένιοι αυτοί παρακολούθησαν την τελετή σε ζωντανή μετάδοση. Στις  7:15 μ.μ. οι καμπάνες του  Ετσμιατζίν άρχισαν να ηχούν πένθιμα και συνολικά ακούσθηκαν 100 κρύσεις σηματοδοτώντας την εκατοστή επέτειο της τραγωδίας του Αρμενικού λαού. Με ευλογία του Ύπατου Πατριάρχου και Καθολικού πάντων των Αρμενίων Καρεκίν Β΄ καμπάνες ηχούσαν σε όλους τους Ιερούς Ναούς της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας εξαιρουμένων εκείνων στην Τουρκία.

Στην τελετή παρέστησαν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Αρμενίας κ. Σ. Σαργκσιάν, επικεφαλής και εκπρόσωποι των χριστιανικών Εκκλησιών, πολιτικοί και κοινωνικοί παράγοντες. Την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας με ευλογία του Αγιωτάτου Πατριάρχου Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών εκπροσωπούσε αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Αγίας Πετρουπόλεως και Λάντογκας Βαρσανούφιο.

Επικεφαλής των αντιπροσωπειών λοιπών των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών ήταν:

  • ο Μακαριώτατος Πατριάρχης της Μεγάλης Θεουπόλεως Αντιοχείας και πάσης Ανατολής Ιωάννης Ι’,
  • ο Μακαριώτατος Μητροπολίτης Τσεχίας και Σλοβακίας Ραστισλάβ,
  • ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Ουάσιγκτον Μτροπολίτης πάσης Αμερικής και Καναδά Τύχων,
  • ο Μητροπολίτης Ζιμπάμπουε Σεραφείμ (Πατριαρχείο Αλεξανδρείας),
  • ο Μητροπολίτης Βόστρων Τιμόθεος (Πατριαρχείο Ιεροσολύμων);
  • ο Επίσκοπος Μοράβιτσι Αντώνιος (Πατριαρχείο Σερβίας),
  • ο Επίσκοπος Ρούσης Ναούμ (Πατριαρχείο Βουλγαρίας),
  • ο Μητροπολίτης Ταμασσού και ορεινής Ησαΐας (Εκκλησία Κύπρου),
  • ο Μητροπολίτης Μαραθώνος Μελίτων (Εκκλησίας Ελλάδος).

Επίσης στις εκδηλώσεις συμμετέχουν επικεφαλής των προχαλκηδονίων Εκκλησιών ο Πατριάρχης της Κοπτικής Εκκλησίας Θεόδωρος Β΄, ο Πατριάρχης Αντιοχείας και πάσης Ανατολής Ιγνάτιος Εφραίμ Β’ (Συριακή Ορθόδοξος Εκκλησία),  ο Καθολικός της Ανατολής Μητροπολίτης Μαλανκάρ Βασίλειος Μαρ Θωμάς Παύλος Β’ κα.  Της αντιπροσωπείας της Αγίας Έδρας ηγείται ο Καρδινάλιος Κουρτ Κοχ, Πρόεδρος του Ποντιφικού Συμβουλίου για την προώθηση της χριστιανικής ενότητας.

Ακόμα παρέστη ο Γενικός Γραμματέας του Π.Σ.Ε. πάστορας Ο. Φ. Τβεΐτ.

Μετά τη λήξη της τελετής αγιοκηρύξεως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Αρμενίας και ο Πατριάρχης της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας παρέθεσαν επίσημη δεξίωση επί τῳ γεγονότι.

Την παραμονή στο Γερεβάν πραγματοποιήθηκε το «Διεθνές φόρουμ κατά των εγκλημάτων της γενοκτονίας» με συμμετοχή των αρχών της Αρμενίας, κοινωνικών παραγόντων και εκκλησιαστικών ανδρών οι οποίοι έφθασαν στην Αρμενία από πολλές χώρες του κόσμου.

Κατά την τελετή ενάρξεως του φόρουμ ο Πρόεδρο της Αρμενίας ειδικότερα τόνισε ότι η μνήμη της προ αιώνος τραγωδίας του Αρμενικού λαού βοηθά στην κατανόηση των σημερινών εξελίξεων οφειλομένων στην αύξηση του εξτρεμισμού και της μισαλλοδοξίας στην Μέση Ανατολή και αλλαχού. «Αυτό αποτελεί μήνυμα για τη διεθνή κοινότητα ότι το πρόβλημα της γενοκτονίας δεν εξέλειψε και η επίλυσή της θέλει συντονισμένες προσπάθειες», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Σαργκσιάν.

Ο Μητροπολίτης Αγίας Πετρουπόλεως και Λάντογκας Βαρσανούφιος ανέγνωσε μήνυμα του Αγιωτάτου Πατριάρχου Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κυρίλλου προς τον επικεφαλής της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας και τους συνέδρους των εκδηλώσεως με θέμα την 100η επέτειο των αναμιμνησκομένων γεγονότων όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Τα φρικαλέα προ εκανονταετίας γεγονότα με  αθρόα θύματα μεταξύ των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας διά παντός έμεινε στην παγκόσμια ιστορία. Είναι δεδομένο ότι θα μείνουν στη μνήμη των συγχρόνων και των επερχομένων γενεών και αυτές οι ημέρες κατά τις οποίες η Αρμενική Αποστολική Εκκλησία πνηγυρικώς κατατάσσει στη χορεία των αγίων εκατοντάδες χιλιάδες δολοφονηθέντων αθώων τέκνων αυτής. Με πικρές στερήσεις και κακουχίες που βίωσαν στη ζωή τους και τον στυγερό θάνατο που υπέστησαν κληρονόμησαν μαρτυρικά στέφανα στη Βασιλεία των Ουρανών, διότι κατά το λόγο του Κυρίου ὁ δὲ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται» (Ματθ. 10.22).

Σύμφωνα με τον Αγιώτατο κ. Κύριλλο η αναμιμνησκομένη σήμερα τραγωδία προκαλεί πόνο στις καρδιές των πιστών της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας η οποία σε πρόσφατο παρελθόν της επίσης δοκίμασε σκληρές διώξεις και αργότερα ανακήρυξε πανηγυρικώς και αυτή χορεία των νεομαρτύρων αυτής.

Ο Προκαθήμενος της Ρωσικής Εκκλησίας τόνισε ότι «Ζούμε πραγματική γενοκτονία, την οποία υφίστανται οι αδελφοί και οι αδελφές μας στη Μέση Ανατολή και σε τινές περιοχές του πλανήτη με φόνους για την πίστη του Χριστού και διώξεις σε βάρος των ανθρώπων, με κατεδαφίσεις Ιερών Ναών με ιστορία χιλίων ετών, με βεβηλώσεις των ιερών και των οσίων. Απειλείται η ίδια η παρουσία του χριστιανισμού στην κοιτίδα της Εκκλησίας του Χριστού. Γι΄αυτό καλούμαστε σε μεγαλύτερη ενότητα και συνεργασία προκειμένου να προστατεύσουμε τους αδελφούς μας και να αποτρέψουμε τις βεβηλώσεις των προσκυνημάτων, να εργασθούμε για την εξάλειψη του πνεύματος κακίας και μίσους υπέρ του καλού και δικαιοσύνης».  Αυθημερόν ο Μητροπολίτης Βαρσανούφιος ευλόγησε καμπάνες και σταυρούς του νεόδμητου Ιερού Ναού του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού του Κυρίου – Μετόχιο του Πατριάρχου Μόχας και Πασών των Ρωσσιών στην Αρμενία.

Στις 23 Απριλίου ο Μητροπολίτης Βαρσανούφιος επισκέφθηκε τις πόλεις Βαναντζόρι και Γκιουμρί, όπου προσκύνησε σε ιστορικούς Ναούς και παρεκκλήσια του Πατριαρχείου Μόσχας στην Αρμενία.

Ακόμα κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο Ρώωσων στρατιωτών, πεσόντων υπέρ Πατρίδος κατά το 19 αιώνα στους πολέμους κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας  και Περσίας και τέλεσε επιμνημόσυνη δέηση.

Οι αναμνηστικές εκδηλώσεις στην Αρμενία με συμμετοχή της αντιπροσωπείας της Ρωσικής Εκκλησίας θα συνεχισθούν μέχρι 24 Απριλίου.