Την ανακοίνωση παραίτησης του Επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας Πάπα Βενεδίκτου ΙΣΤ΄ σχολίασε στο πρακτορείο ITAR–TASS στις 11 Φεβρουαρίου 2013 ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας:

Απρόσμενη ακόμα και για τους στενούς συνεργάτες του ήταν είδηση για την παραίτηση του Πάπα Βενεδίκτου ΙΣΤ΄. Ο Καρδινάλιος Σοντάνο την χαρακτήρισε ως «κεραυνό εν αιθρία». Πράγματι δεν υπήρχαν παρόμοια προηγούμενα στη νεότερη ιστορία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ παρέμενε στη θέση του έως τέλους παρ΄όλα τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπιζε με την υγεία του.

Εν τω μεταξύ η θέση του Ρωμαιου Ποντίφικα όπως και θέση του κάθε Προκαθημένου της Εκκλησίας θέλει μια δραστήρια απασχόληση. Δέν είναι μια θέση τυπική. Σε περίπτση εάν η ηλικία και η υγεία αποτελούν εμπόδια για την αποτελεσματική άσκηση των καθηκόντων, τότε ένας Προκαθήμενος της Εκκλησίας μπορεί να αποφασίσει την παραίτηση. Τα τελευταία χρόνια η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ήλθε αντιμέτωπη με πολύ σοβαρές προκλήσεις, οι οποίες θέλουν νέα αντιμετώπιση από τη Ρωμαιϊκή έδρα. Ίσως αυτό οδήγησε τον Πάπα να παραχωρήσει τη θέση του σε νεότερο και δυναμικότερο αρχιερέα, ο οποίος θα εκλεγεί από το Κολλέγιο Καρδιναλίων. Η απόφαση του Πάπα Βενεδίκτου ΙΣΤ΄ να υποβάλει την παραίτηση στη διαμορφωθείσα κατάσταση μπορεί να αξιολογηθεί ως πράξη προσωπικής ανδρείας και ταπείνωσης.

Είμαστε ευγνώμονες στον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄ για την κατανόησή του των προβλημάτων, τα οποία στέκονται εμπόδια για την πλήρη ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ των Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών ιδιαίτερα στις περιοχές όπως η Δυτική Ουκρανία.  Μόλις χθες στον αέρα του τηλεοπτικού σταθμού «Russia 24» μιλώντας με το νέο Ρώσο Πρέσβη στο Βατικανό κ. Α. Αβντέγιεφ του έλεγα για τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΙ΄, επισημαίνοντας τη θετική δυναμική στις σχέσεις μεταξύ της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας μετά την ανάρρησή του στο Ρωμαϊκό Θρόνο. Στο χριστιανικό κόσμο αυτός απολαμβάνει μεγάλης εκτιμήσεως. Είναι θεολογικό ανάστημα, καλός γνώστης της παραδόσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας και έχει ευαισθησία, διά της οποία οικοδομεί σχέσεις με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες στο κατάλληλο επίπεδο.

Θυμάμαι τις προσωπικές μου συναντήσεις και συνομιλίες με τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄. Ήταν τρεις από τη στιγμή της αναλήψεως των καθηκόντων μου ώς Πρόεδρος του ΤΕΕΣ. Μιλώντας στον Ποντίφικα εκείνο που με εξεπληττε πάντα ήταν η ήρεμη και βαθυστόχαστη αντίδρασή του, η ευαισθησία του απέναντι στα θέματα της πίστεως, τα οποία θέσαμε προς συζήτηση, η επιθυμία της από κοινού επιλύσεως των αναφυόμενων προβλημάτων. Ειδικότερα εξέθεσα στον Πάπα αναλυτικά τη προσέγγισή μου των προβλημάτων, τα οποία αντιμετωπίσαμε στο διάλογο Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών (περί αυτών ενημέρωσα προ ολίγων ημερών και το σώμα της Ιεραρχίας στα πλαίσια της Συνόδου της Ιεραρχίας και ελήφθησαν σχετικές αποφάσεις). Είμαι πολύ κριτικός απέναντι στην πορεία αυτού του διαλόγου, το οποίο ομολογούσα ειλικρινά στον Πάπα και πάντα έβρισκα κατανόηση εκ μέρους του.

Ακόμα προ ανόδου στη Ρωμαϊκή Έδρα ο Καρδινάλιος Ράτσινγκερ κήρυξε πόλεμο στη «διαταγή της σχετικότητας», χαρακτηριστικής της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας. Αυτό τον κατέστησε αντιδημοτικό στα μάτια των κοσμικών πολιτικών και δημοσιογράφων. Ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ δεν είναι αστέρι των ΜΜΕ. Είναι άνθρωπος της Εκκλησίας. Στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πάντα καθυβρίζεται για την παραδοσιακότητα και συντηρητισμό του, αλλά αυτά τα προσόντα του τα εκτιμούν εκατομμύρια χριστιανοί – Ρωμαιοκαθολικοί και μη, όσοι θέλουν να διατηρήσουν τις παραδοσιακές χριστιανικές πνευματικές ηθικές αξίες.

Η μόνη ελπίδα που έχουμε είναι ότι ο διάδοχός του θα εξακολουθεί να πορεύεται την ίδια οδό και ότι οι σχέσεις μεταξύ των Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών θα εξελίσσονται προοδευτικά για το κοινό καλό της σύμπασης χριστιανοσύνης.