Το Ρωσικό Κρατικό Ιστορικό Αρχείο (ΡΚΙΑ) επισκέφθηκε τη 1 Νοεμβρίου 2011 ο Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας και Πρύτανης του Πανεκκλησιαστικού Τμήματος Μεταπτυχιακών και Διδακτορικών Σπουδών Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, ο οποίος ήρθε στην Αγία Πετρούποη με ευλογία του Αγιωτάτου Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κυρίλλου και πρόσκληση του Μητροπολίτη Αγίας Πετρουπόλεως και Λάντογκας Βλαδιμήρου.

Ακόμα το έτος 2010 η Διευθύντρια του Ρωσικού Κρατικού Ιστορικού Αρχείου κα Α. Σοκολόβα απεύθυνε πρόσκληση προς τον Ιεράρχη να επισκεφθεί το ίδρυμα αυτό. Ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας έφτασε συνοδευόμενος από τον Αναπληρωτή Πρόεδρο του ΤΕΕΣ Ηγούμενο Φιλάρετο Μπουλέκωφ, τον Εκτελεστικό Διευθυντή του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος κ. Λ. Σεβαστιάνωφ, και το Γραμματέα του Επιστημονικού Συμβουλίου του Πανεκκλησιαστικού Τμήματος Μεταπτυχιακών και Διδακτορικών Σπουδών κ. Α. Μράμορνωφ.  Στη είσοδο του Αρχείου ο υψηλός επισκέπτης έγινε δεκτός από τον Υποδιευθυντή του Αρχείου κ. Ε. Μιλέτιν.

Αμέσως μετά ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας με τη συνοδεία του μετέβη στην Αίθουσα Υποδοχής, όπου υπογράφηκε σύμβαση συνεργασίας μεταξύ του ΡΚΙΑ και του Πανεκκλησιαστικού Τμήματος Μεταπτυχιακών και Διαδακτορικών Σπουδών.

Εν συνεχεία ο Ιεράρχης ξεναγήθηκε στο αρχειοφυλάκειο. Όλοι οι επισκέπτες ανέβηκαν στό όροφο όπου φυλάσσονται όλοι οι φάκελοι και συλλογές εγγράφων της Αγιωτάτης Διοικούσης Συνόδου της Ρωσικής Εκκλησίας για το διάστημα σχεδόν δυο αιώνων, περίοδος της λειτουργίας αυτού του θεσμού. Σχολιάζοντας εκεί για τον Τύπο ο Σεβασμιώτατος κ. Ιλαρίωνας τόνισε ότι στο αρχείο εκπροσωπείται η Συνοδική περίοδος της ιστορίας της Ρωσικής Εκκλησίας, όταν δεν υπήρχαν ο θεσμός του Πατριαρχη και η Εκκλησία διοικείτο από τον ίδιο τον αυτοκράτορα μέσα της Αγιωτάτης Διοικούσης Συνόδου. Όλο το αρχείο της Γραμματείας της Συνόδου είναι συγκεντρωμένο στο ΡΚΙΑ.

«Βέβαια, στο Ρωσικό Κρατικό Ιστορικό Αρχείο φυλάσσεται πολιτιμότατο υλικό, το οποίο αφορά στα διάφορα θέματα της ιστορίας. Καμιά φορά μπορεί να βρίσκει κανείς κείμενα, δια των οποίων αποκαθίστανται γεγονότα με ακρίβεια μηνών, ημερών και ακόμα ωρών. Στις αρχές της δεκαετίας 2000 έτυχα να εργασθώ στο ΡΚΙΑ καθώς ετοίμαζα βιβλίο για τις ονοματολατρεικές έριδες, εφόσον όλα τα κείμενα επί του θέματος φυλάσσονται εδώ.

Με αυτή την έννοια το αρχείο είναι μια πολυτιμότατη πηγή γνώσεων κυρίως για τους ιστορικούς, αλλά και τους θεολόγους και όσους ενδιαφέρονται για το παρελθόν μας. Η συγκεντρωθείσα ύλη ανατρέπει τη γνώμη ότι η Συνοδική εποχή ήταν μια περίοδος στασιμότητας ή παρακμής στη ζωή της Ρωσικής Εκκλησίας και ότι η Εκκλησία εκείνη την περίοδο ήταν μια κρατική υπηρεσία. Είναι γεγονός ότι ήταν γεμάτη ζωής και αυτό αντικατοπτρίζεται μέσα στα αρχειακά κείμενα…Σήμερα πολλοί είναι εκείνοι οι ερευνητές, συμπεριλαμβανομένων και των υποψηφίων διδακτόρων και μεταπτυχιακών φοιτητών, οι οποιόι εργάζονται επί διάφόρων ιστορικών θεμάτων, και είναι εξαιρετικής σημασίας να έχουν πρόσβαση στο αρχείο.

Σήμερα έχω υπογράψει σύμβαση συνεργασίας με τους υπεύθυνους του αρχείου, η οποία, ελπίζω, θα διευκολύνει τους υποψήφιους ιστορικούς και θα συμβάλει στην ανάδειξη αντικειμενικών και έγκυρων μελετών, οι οποίες θα φωτίζουν διάφορες πτυχές της ιστορίας μας. Φρονώ ότι η όντως έγκυρη και αντικειμενική μπορεί να είναι μελέτη εκείνου του ιστορικού, ο οποίος αφιέρωσε το χρόνο του, ίσως και πολλά χρόνια, εργάζοντας με το αρχειακό υλικό», έκλεισε ο Ιεράρχης.

Εν κατακλείδι ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας ξεναγήθηκε στην έκθεση και το αναγνωστήριο του αρχείου.