Βραβείο «Πατριάρχης Αλέξιος Β΄» του Διεθούς Ιδρύματος για την Ενότητα των Ορθοδόξων Λαών (ΔΙΕΟΛ) για την εξαιρετική προσφορά προς εμπέδωση της ενότητας των Ορθοδόξων λαών και για την εδραίωση και προβολή των χριστιανικών αξιών στην κοινωνία απονεμήθηκε στον Μακαριώτατο Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεόδωρο Β΄ στις 21 Ιανουαρίου 2012 στη Μόσχα. Επ΄αφορμής αυτής ο Αλεξανδρινός Προκαθήμενος πραγματοποίησε ομιλία, κείμενο της οποίας δημοσιεύουμε αυτούσιο παρακάτω:

Ἐξαίρετον τιμὴν ἀποτελεῖ ἡ προσγενομένη αὕτη βράβευσις τοῦ παλαιφάτου καὶ περιπύστου θρόνου τῆς Ἀλεξανδρείας ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Πάπα καὶ Πατριάρχου αὐτοῦ ὑπὸ τοῦ Ἱδρύματος Ἑνώσεως τῶν Ὀρθοδόξων Λαῶν τῆς ἀδελφῆς Ἐκκλησίας τῆς Ῥωσσίας. Πεποίθαμεν ὅτι ἡ τιμητικὴ αὕτη βράβευσις ἀπηχεῖ τὰς μεταξὺ ἡμῶν ἀδελφικὰς σχέσεις ἐγκαρδίου ἐν Χριστῷ ἀγάπης καὶ ὁμοθυμαδὸν συνεργασίας πρὸς δόξαν Θεοῦ ἡμῶν. Πεποίθαμεν προσέτι ὅτι αὕτη διατρανοῖ τὴν καθολικὴν ἀναγνώρισιν τῆς τε ἀπαρχῆς συμβολῆς τοῦ θρόνου τῆς Ἀλεξανδρείας εἰς τὴν διαμόρφωσιν τῆς χριστιανικῆς θεολογίας καὶ σκέψεως καὶ τὴς προσφάτως ἱεραποστολικὴς δράσεως αὐτοῦ πρὸς εὐαγγελισμὸν τῆς εὐλογημένης ἠπείρου τῆς Ἀφρικῆς.

Οἴκοθεν νοεῖται ὅτι ἡ ἕνωσις τῶν ὀρθοδόξων λαῶν, οὐδόλως πρέπει νὰ ἀποτελῇ μόνον φραστικὸν σχῆμα. Ἐπιβάλλεται, ὅπως αὕτη ἔχῃ οὐσιαστικὸν νόημα. Ἡ ἑνότης ἡμῶν ἑδράζεται ἐπὶ τοῦ θεμελίου τῆς πίστεως, ὅστις ἒστὶν ὁ εἷς Κύριος ἡμῶν Ἲησοῦς Χριστός, οὗ τὸ Ἅγιον Σῶμα μελίζεται, ἀλλ᾿ οὐ διαιρεῖται. Ἣ ἑνότης τῆς μιᾶς, ἁγίας, καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας ἐρείδεται ἐπὶ τῶν θείων καὶ ἱερῶν κανόνων, καθὰ ἀπεφήναντο αἱ οἰκουμενικαὶ σύνοδοι καὶ τῆς ἀνὰ τοὺς αἰῶνας διαμορφωθείσης παραδόσεως καὶ τάξεως τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἡ ἑνότης τῶν κατὰ τόπους ὀρθοδόξων ἐκκλησιῶν τελεσιουργεῖται μυστηριακῶς διὰ τῆς μνημονεύσεως ἐν τοῖς διπτύχοις τῶν προϊσταμένων αὐτῶν κατὰ τὸν καθαγιασμὸν τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου εἰς Σῶμα ἅγιον καὶ Αἷμα τίμιον τοῦ Χριστοῦ ἐν τῷ κοινῷ Ποτηρίῳ. Ἐν τῷ συντάγματι τῆς ἁγίας ἑνότητος τῆς Ὀρθοδοξίας αἱ ἀδελφαὶ Ἐκκλησίαι τῆς Ἀλεξανδρείας καὶ τῆς Ῥωσσίας ἐνέγραψαν συστατικὰ κεφάλαια.

Ἡ παράδοσις τῆς ἡμετέρας Ἐκκλησίας τῆς Ἀλεξανδρείας ἄρχεται ἀπὸ τῶν ἀποστολικῶν χρόνων, ἀπὸ τῆς ἱδρύσεως αὐτῆς δηλονότι ὑπὸ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου. Ἡ κατ᾿ Αἴγυπτον πόλις τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, καταστᾶσα κρηπὶς τοῦ χριστιανισμοῦ, εὐφημήθη διὰ τὸν μοναχισμὸν καὶ τὴν Κατηχητικὴν Σχολὴν αὐτῆς.

Ὁ μοναχισμὸς ἐξεπήγασεν ἐκ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀλεξανδρείας. Ἱδρυτὴς τούτου ὑπῆρξεν ὁ Μέγας Ἀντώνιος. Ἐκ τῆς κοιτίδος αὐτοῦ ὁ μοναχισμὸς διεδόθη εἶτα εἰς τὴν Παλαιστίνην, τὴν Συρίαν, τὴν Μικρὰν Ἀσίαν καὶ τὴν Δύσιν.

Ἡ πρώτη μεγάλη θεολογικὴ παράδοσις τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας ὡρμήθη ἐκ τῆς Ἀλεξανδρείας, καὶ δὴ ἐκ τῆς περιωνύμου Κατηχητικῆς Σχολῆς αὐτῆς. Ἡ Κατηχητικὴ Σχολὴ τῆς Ἀλεξανδρείας ἀνέδειξε κολοσσιαῖα ἀναστήματα τῆς Θεολογίας, ὡς εἶναι ὁ Κλήμης, ὁ Ὠριγένης, ὁ Διονύσιος, ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, ὁ Δίδυμος, ὁ Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης, ὁ Συνέσιος, ὁ πολὺς Κύριλλος καὶ ἄλλοι.

Ἐν τῷ καταστατικῷ συντάγματι τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅτε τὸ Βυζάντιον καὶ ὁ Οἰκουμενικὸς Θρόνος ἐβίουν τὴν ἅλωσιν τῶν Ὀθωμανῶν, διέλαμψεν ἡ Φιλοκαλία. Αὕτη, ἔργον τοῦ Μακαρίου Νοταρᾶ, ἐπισκόπου Κορίνθου, καὶ τοῦ Νικοδήμου Ἁγιορείτου, ἀποτελεῖ συναγωγὴν ἀσκητικῶν κειμένων, χρονολογουμένων ἀπὸ τοῦ τετάρτου μέχρι τοῦ δεκάτου πέμπτου αἰῶνος. Ἡ Φιλοκαλία, ἀντιπροβάλλουσα τὸν θεοκεντρικὸν φωτισμὸν τῆς χάριτος, ἀποτελεῖ ἀπάντησιν τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τὸν ἀνθρωποκεντρικὸν διαφωτισμὸν τῆς Δύσεως. Κατὰ τὴν ἑρμηνείαν τοῦ Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου ἡ Φιλοκαλία εἶναι ὁ «ἔρως τοῦ κάλλους», ὁ «ἔρως τοῦ Θεοῦ, ὡς τοῦ ἀπολύτου κάλλους».

Μετὰ δεκεαετίαν ἀπὸ τῆς πρώτης ἐκδόσεως αὐτῆς τῷ 1782 ἐν Βενετίᾳ ἄρχονται μεταφράσεις καὶ ἐκδόσεις τῆς Φιλοκαλίας ἐν Ρωσσίᾳ.       Ἡ    Φιλοκαλία ἔσχε μεγάλην συμβολὴν εἰς τὴν διάπλασιν τῆς ῥωσσικῆς πνευματικότητος. Ἀὴρ ἐξ αὐτῆς πνέει εἰς τὰ ἔργα τοῦ ἑνὸς Φιοντὸρ Ντοστογιέφσκυ καὶ εἰς τοὺς λόγους τοῦ ἑνὸς μεγάλου Ἁγίου Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ. Ἡ Φιλοκαλία προσέτι ὑπῆρξεν ὅπλον τῶν Σλαβοφίλων εἰς τὴν ἀναμέτρησιν αὐτῶν πρὸς τοὺς Δυτικοφίλους.

Ἡ Ὀρθοδοξία οὐδόλως ἀποτελεῖ ἱστορικὸν παρελθόν, ἀνακυκλούμενον, ἀλλ᾿ εἶναι καὶ ζῶν παρόν, διαχέουσα τὸ παρελθὸν ἐν τῷ παρόντι καὶ συνδιαλεγομένη πρὸς τὴν σύγχρονον κοινωνίαν. Εἰς τὴν ἐμφάνειαν τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τὸν σύγχρονον κόσμον καὶ εἰς τὴν οἰκοδομὴν μιᾶς χριστιανικῆς ὀρθοδόξου ἀνθρωπολογίας ἐκ τοῦ ἱστορικοῦ παρελθόντος καὶ τοῦ συγχρόνου παρόντος συνεβάλοντο μεγάλως κολοσσιαῖα ἀναστήματα Ῥώσσων θεολόγων. Ἡ Θεολογία αὐτῶν ἀποτελεῖ κεφάλαιον τοῦ ἑνωτικοῦ συντάγματος τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἰς τὸ κεφάλαιον τοῦτο συμβάλλεται καὶ τὸ Ἵδρυμα Ἑνώσεως τῶν Ὀρθοδόξων Λαῶν τῆς Ῥωσσικῆς Ἐκκλησίας.

Εὐχαριστοῦμεν θερμῶς τῇ Ῥωσσικῇ Ἐκκλησίᾳ, τῷ Ἁγιωτάτῳ Πατριάρχῃ αὐτῆς Κυρίῳ Κυρίλλῳ καὶ τῷ Ἱδρύματι αὐτῆς Ἑνώσεως τῶν Ὀρθοδόξων Λαῶν ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ ἐλλογιμωτάτου καθηγητοῦ Ἀλεξέγιεβ  Βαλέριυ Ἀρκάδεβιτς διὰ τὴν προσγενομένην ἡμῖν βράβευσιν. Ἡ καθ᾿ ἡμᾶς ἀδελφὴ Ἐκκλησία τῆς Ἀλεξανδρείας, ἑπομένη τῇ ἱστορίᾳ καὶ παραδόσει αὐτῆς, θέλει εἶναι πάντοτε παροῦσα ἐν τῇ συσφίγξει τῆς ἑνώσεως τῆς κατὰ τὴν οἰκουμένην Ὀρθοδοξίας, ὥστε εἶναι αὐτὴν ὡς τὸ ἓν ἀδιαίρετον Σῶμα Χριστοῦ καὶ διδόναι εἰς ἔτη ἐτῶν μαρτυρίαν ἀγάπης παντὸς ἀνθρωπίνου προσώπου ὡς μνήμης Θεοῦ καὶ δημιουργήματος κατ᾿ εἰκόνα αὐτοῦ.