Στις 10 Οκτωβριου 2020 στo πλαίσιo της τηλεοπτικής εκπομπής «Εκκλησία και κόσμος», η οποία μεταδίδεται από τον τηλεοπτικό σταθμό «Ρωσία – 24» τα Σαββατοκύριακα, ο πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων (ΤΕΕΣ) του Πατριαρχείου Μόσχας Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας απάντησε στις ερωτήσεις της παρουσιάστριας του σταθμού Αι. Γκρατσιόβα. Μεταξύ άλλων συζητήθηκε και το θέμα της συγκρούσεως στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Αι. Γκρατσιόβα: Σεβασμιώτατε, εδώ και δύο εβδομάδες δεν τερματίζεται η σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Εκφράζονται γνώμες ότι δεν πολεμούν μόνον δύο χώρες, οι Αρμένιοι και οι Αζέροι, αλλά και ένα τρίτο μέρος και λόγος γίνεται για την Τουρκία. Προ ολίγων ημερών ο Ερντογάν δήλωσε στους λογαριασμούς τους στα κοινωνικά δίκτυα ότι θεωρεί και την Ιερουσαλήμ «δική» του (σ.σ. τουρκική) πόλη. Δεν έχετε την αίσθηση ότι η Τουρκία ενσυνείδητα αρχίζει να χρησιμοποιεί μια αρκούντως επιθετική ρητορική; Και αυτό αφορά όχι μόνον στη θρησκεία, αλλά και στη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Χωρίς να αναφερθώ στην κατηγορηματική άρνηση του γεγονότος της γενοκτονίας των Αρμενίων στις αρχές του παρελθόντος αιώνος.

Μητροπολίτης Ιλαρίωνας: Δημιουργείται η εντύπωση ότι ο Τούρκος ηγέτης στις τοποθετήσεις του προσανατολίζεται τώρα πρωτίστως στη μερίδα των πολιτών του με εθνικιστικές διαθέσεις, γι᾽ αυτό και τέτοιες δηλώσεις είναι ενίοτε λαϊκιστικού χαρακτήρα. Όμως αυτές οι δηλώσεις, ανεξαρτήτως από το πώς αντιμετωπίζονται εντός Τουρκίας, εκτός Τουρκίας, αντιμετωπίζονται, φυσικά, με τρόπο επώδυνο. Αυτή τη στιγμή κάθε παρέμβαση της Τουρκίας στο πρόβλημα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ είναι φυσικό να προκαλεί συνειρμούς με γεγονότα του μακρινού και του πρόσφατου παρελθόντος, συμπεριλαμβανομένης και της γενοκτονίας των Αρμενίων, την οποία εξακολουθεί να αρνείται η Τουρκία, αν και η πλειονότητα των χωρών του κόσμου αναγνώρισαν αυτό το κραυγαλέο και τερατώδες γεγονός.

Θεωρώ σημαντικό να μην υπάρχει αλλότρια παρέμβαση στη σύγκρουση αυτή, διότι πρόκειται για μια εδαφική διαμάχη μεταξύ δύο χωρών, οι οποίες πρέπει να επιλύσουν τη διαφωνία τους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Τρέφω μεγάλες ελπίδες ότι η λύση αυτή δεν θα είναι στρατιωτική, αλλά πολιτική, διότι κάθε στρατιωτική λύση συνεπάγεται αναποφεύκτως θύματα εκατέρωθεν, γεγονός το οποίο, δυστυχώς, ήδη παρατηρούμε.

Θα ήθελα επίσης να υπενθυμίσω ότι επί σειρά πολλών ετών η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία χρημάτισε μεσολαβητής στις συνομιλίες μεταξύ του προϊσταμένου της Πνευματικής Διοικήσεως των μουσουλμάνων του Καυκάσου και του προκαθημένου της Εκκλησίας των Αρμενίων. Τέτοιες τριμερείς διαπραγματεύσεις πραγματοποιούνταν συνεχόμενα κατά τη διάρκεια όλης αυτής της συγκρούσεως, διότι ήταν πολύ σημαντικό να μην επιτρέψουμε να μετεξελιχθεί και σε διαθρησκειακή σύγκρουση. Αυτή η σύγκρουση, η οποία έχει πολιτικό υπόβαθρο και στη βάση της κείται  μια εδαφική διαμάχη, δεν πρέπει να επιτρέψουμε να μετεξελιχθεί σε αντιπαράθεση μεταξύ του χριστιανισμού και του ισλάμ. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και τώρα είναι έτοιμη να συμμετάσχει σε αυτή την ειρηνευτική αποστολή. Είναι έτοιμη και τώρα να προσκαλέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και τα δύο μέρη και να συνδράμει στην ειρηνική διευθέτηση αυτής της συγκρούσεως.