Επιστημονική Ημερίδα με θέμα «Πανορθόδοξη Σύνοδος: απόψεις και προσδοκίες» πραγματοποιήθηκε με ευλογία του Αγιωτάτου Πατριάρχου Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών στις 19 Απριλίου 2016 στο Ορθόδοξο Πανεπιστήμιο Ανθρωπιστικών Σπουδών Άγιος Τύχων Μόσχας.

Μετείχαν: οι Μητροπολίτες Μινσκ και Ζασλάφ Παύλος, Πατριαρχικός Έξαρχος πάσης Λευκορωσίας, Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, Νίζνι Νόβγκοροντ και Αρζαμάς Γεώργιος, Ιεράρχες, κληρικοί και λαϊκοί, καθηγητές των θεολογικών σχολών της Ρωσικής Εκκλησίας, κοινωνικοί παράγοντες.

Ο Μητροπολίτης Νίζνι Νόβγκοροντ και Αρζαμάς Γεώργιος ανακοίνωσε το πρόγραμμα της Ημερίδας και προ ενάρξεως της συζητήσεως τόνισε ότι η επικείμενη Πανορθόδοξη Σύνοδος αδυνατεί παρά να προκαλεί έντονο ενδιαφέρον σε πολλούς ανθρώπους και ἐν όψει του ιστορικού γεγονότος αυτού είναι σημαντικό να εξασφαλισθεί η μεγαλύτερη ομοφωνία και ομόνοια εντός της Ρωσικής Εκκλησίας στα θέματα που αφορούν την Σύνοδο.

Στην αγόρευσή του ο Μητροπολίτης Μινσκ και Ζασλάφ Παύλος σημείωσε ότι το θέμα του συνεδρίου απασχολεί πολλούς και η πλειοψηφία των κληρικών επιδεικνύουν κατανόηση έναντι της επικειμένης Συνόδου και ο σκοπός της παρούσης συναντήσεως είναι να απαντηθούν εκκρεμότητες, να διασαφηνισθεί η σημασία και η σπουδαιότητα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.

Εισήγηση με τίτλο   «Θέση της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας κατά την  πορεία προπαρασκευής της Πανορθοδόξου Συνόδου» παρουσίασε ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας.

Ο υπάλληλος του ΤΕΕΣ διάκονος Θεόδωρος Σουλγκά ενημέρωσε τους παρισταμένους για την πορεία συζητήσεων της προετοιμασίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου εντός των κόλπων των λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών, ενώ ο Αναπληρωτής Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής του Ορθοδόξου Πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Σπουδών Άγιος Τύχων διάκονος Παύλος Αιρμίλοφ παρουσίασε επισκόπηση απόψεων περί του επικείμενου γεγονότος.

Μετά τη λήξη των εισηγήσεων κατά τη συνεδρία της ολομέλειας ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας σχολίασε όσα ακούσθηκαν και μεταξύ άλλων ανέφερε:

«Πράγματι συχνά όταν ο λόγος γίνεται περί της Πανορθοδόξου Συνόδου αυτή εκούσια ή ακούσια παραλληλίζεται με τις Οικουμενικές Συνόδου. Και όμως έχει δίκιο ο τελευταίος εισηγητής αυτός ο παραλληλισμός δεν είναι και πολύ εύστοχος, διότι οι Οικουμενικές Σύνοδοι συγκαλούντο υπό εντελώς διαφορετικές συγκυριές  προς συζήτηση εντελώς διαφορετικού θεματολογίου και είχαν εντελώς διαφορετικό αποτέλεσμα.

Δεν ήταν η Οικουμενική Σύνοδος ένα τακτικό όργανο διοικήσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας, αλλά κάθε φορά συνερχόταν ως συνέλευση εκτάκτου χαρακτήρος. Κάθε Οικουμενική Σύνοδος συγκαλείτο για να αποκρούσει μια αίρεση και κατέληγε σε απόσχιση από την Εκκλησία όσων πρέσβευαν την καταδικασθείσα από την Εκκλησία άποψη.

Εξ αρχής η πρότασή μας ήταν να συγκληθεί η Σύνοδος όλων των Επισκόπων ώστε οι λαμβανόμενες αποφάσεις να εκπροσωπήσουν τουλάχιστον τη γνώμη της πλειοψηφίας. Ως απάντηση λάβαμε ότι είναι αδύνατη η σύγκληση Συνόδου με τόσο μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων Επισκόπων και κάθε Εκκλησία ας εκπροσωπείται από ένα συγκεκριμένο αριθμό Ιεραρχών…Με όλα αυτά η μόνη αποδεκτή για μας λύση στην οποία και επιμείναμε ήταν η κάθε τοπική Εκκλησία να έχει μία φωνή και όχι ο κάθε Επίσκοπος. Διαφορετικά θα εσχηματιζόταν μια εντελώς λανθασμένη εικόνα Πανορθοδόξου ομοφωνίας.  Δεν ερχόμεθα στη Σύνοδο όπου ελλοχεύει ο κίνδυνος να ληφθεί μια απόφαση, η οποία στη συνέχεια να μην βρίσκει σύμφωνη την Εκκλησία μας».

Σχετικά με τη γνώμη ότι οι ετερόδοξοι πρέπει να κληθούν όχι ως παρατηρητές αλλά να απολογηθούν, ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας σημείωσε ότι είναι αδύνατο σήμερα στις σχέσεις μας με τους ετεροδόξους να παραπέμπουμε σε προηγούμενα της εποχής των Οικουμενικών Συνόδων, διότι τότε η Ορθόδοξη δογματική διδασκαλία απεσαφηνίζετο από πλευράς ορολογίας και δεν υπήρχαν επί θεμάτων τινών κάποια κοινώς αποδεκτή λύση, την οποία θα ήταν έτοιμοι να αποδεχθούν οι πάντες.

Δεν είναι αυτή η κατάσταση σήμερα. Έχει διαμορφωθεί η δογματική διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας και γνωρίζουμε κάλλιστα που είναι η Ορθοδοξία και που είναι η αίρεση. Είναι ανάγκη με κάθε ευκαιρία να υπενθυμίζουμε στους οπαδούς λανθασμένων ή αιρετικών απόψεων ότι είναι τέτοιοι; Ο διάλογος σύμφωνα με τον Πρόεδρο του ΤΕΕΣ προβλέπει κάποιο κώδικα δεοντολογίας. Εδώ ο Ιεράρχης αναφέρθηκε στο παράδειγμα της ομιλίας του Αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο. Και αυτή είναι μια ιεραποστολική προσέγγιση και με βάση αυτής μπορούμε να αναμένουμε κάποια επιτυχία.

Όπως πιστεύει ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας κάποια κείμενα αποφάσεων της Συνόδου εμπεριέχουν διατυπώσεις οι οποίες θέλουν βελτίωση. Εάν μπορέσουμε να διατυπώσουμε κάποιες τροποποιήσεις στα κείμενα θα υπάρχει μια άλλη ευκαιρία να εισηγηθούν στην ολομέλεια της Πανορθοδόξου Συνόδου και πιθανώς από τον ίδιο Αγιώτατο Πατριάρχη Κύριλλο κατά τη διάρκεια της Συνάξεως Προκαθημένων η οποία θα προηγείται της Συνόδου.

Επίσης ο Σεβασμιώτατος κ. Ιλαρίωνας αναφέρθηκε στο σπουδαίο θέμα αποδοχής των αποφάσεων της Συνόδου από το πλήρωμα της Εκκλησίας. Τα κείμενα έχουν δημοσιευθεί, δέχονται κάποιες κριτικές και μάλιστα από διάφορες πλευρές από διάφορς τοπικές Εκκλησίες και αυτό δεν πρέπει να αγνοηθεί καθόλου.

«Δεν εννοώ μια κριτική η οποία κατά την διάδοσή της αποβλέπει στην διασάλευση της ενότητος, αλλά εννοώ μια σοβαρή και εποικοδομητική θεολογική κριτική, η οποία προέρχεται από Ιεράρχες, θεολόγους και, ελπίζω, θα ακουσθεί και στην σημερινή μας Ημερίδα. Καλύτερα είναι να ακούσουμε όλες αυτές τις κριτικές παρατηρήσεις και να τις αντιμετωπίσουμε τώρα, παρά θα έχουμε όλο αυτό το κύμα της κριτικής μετασυνοδικώς», είπε εν κατακλείδι ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ.

Ακολούθησε μία ανοικτή συζήτηση των θιγομένων θεμάτων και στο τέλος οι μετέχοντες υιοθέτησαν κοινό ψήφισμα το οποίο θα παραπεμφθεί τον Αγιώτατο Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κύριλλο.