Κορυφαία καθ’όλο το διάστημα διεξαγωγής των παρομοίων εκδηλώσεων Διάσκεψη με θέμα την κατάσταση των χριστιανών και λοιπών θρησκευτικών μειονοτήτων στη Μέση Ανατολή διεξάχθηκε μεταξύ 19 και 20 Οκτωβρίου 2015 στην Αθήνα. Ο τίτλος της Διασκέψεως, την οποία διοργάνωσε το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελληνικής Δημοκρατίας, ήταν «Θρησκευτικός και πολιτιστικός πλουραλισμός και ειρηνική συνύπαρξη στη Μέση Ανατολή». Οι μετάσχοντες προήλθαν από 50 και πλέον χώρες, μεταξύ των οποίων και οι Προκαθήμενοι των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, εκπρόσωποι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και προτεσταντικών ομολογιών, μουσουλμανικοί ηγέτες, επίσημη εκπρόσωποι κρατών και διεθνών οργανισμών, επιστήμονες.

Συμμετείχαν ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, οι Μακαριώτατοι Πατριάρχες Αλεξανδρείας Θεόδωρος, Αντιοχείας Ιωάννης, Ιεροσολύμων Θεόφιλος, οι Μακαριώτατοι Αρχιεπίσκοποι Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου Χρυσόστομος, Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, Τιράνων και Αλβανίας Αναστάσιος.

Την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στο συνέδριο εκπροσωπούσε ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας.

Την έναρξη εργασιών της Διασκέψεως κήρυξε στις 19 Οκτωβρίου ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπιος Παυλόπουλος. Επίσης κατά την τελετή ενάρξεως παρενέβησαν ο Υπουργός Εξωτερικών της χώρας κ. Ν. Κοτζιάς, θρησκευτικοί και πολιτικοί υψηλού επιπέδου.

Ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας στην παρέμβασή του αναφέρθηκε στη δεινή κατάσταση των χριστιανών στη Μέση Ανατολή. Ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ παρέθεσε συγκεκριμένα παραδείγματα εξαφανίσεως ή μεγάλης συρρικνώσεως τῆς χριστιανικής παρουσίας σε χώρες τινές ως αποτέλεσμα δραστηριότητα των εξτρεμιστών. Επίσης ο Ιεράρχης υπενθύμισε ότι η εξαφάνιση της χριστιανικής παρουσίας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής θα έχει ανεπίστρεπτες επιπτώσεις. Στο τέλος της εισηγήσεώς του ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας τόνισε: «Ευελπιστούμε ότι ο κόσμος θα πάρει διδάγματα από την πλέον εκτεταμένη ανθρωπιστική τραγωδία των τελευταίων ετών. Καλούμε τους πολιτικές ηγέτες, οι οποίοι επωμίζονται ένα μέρος της ευθύνης για τα τεκταινόμενα, να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να προστατεύσουν χριστιανούς και να εξασφαλίσουν την επαναφορά τους στις εστίες, όπου είναι ιθαγενείς κάτοικοι».

Στο φόρουμ συμμετείχαν Αρχηγοί και αντιπρόσωποι των λοιπών χριστιανικών Εκκλησιών, συμπεριλαμβανομένων του Καθολικού της Κιλικίας Αράμ, του Γραμματέα της Αγίας Έδρας για σχέσεις με κράτη Αρχιεπισκόπου Paul Richard Gallagher, του Αρχιεπισκόπου Μοσούλης και περιχώρων Μαρ Νικοδήμου Δαούδ Σαράφ, των εκπροσώπων του ΟΗΕ, του Συμβουλίου της Ευρώπης, της UNESCO και λοιπών διεθνών οργανισμών.

Κατά τη διάρκεια της Διασκέψεως κύριοι ομιλητές κάλυψαν διάφορες πτυχές της καταστάσεως των πιστών στη Μέση Ανατολη και τη Βόρειο Αφρική.

Στις 20 Οκτωβρίου τη λήξη της Διασκέψεως κήρυξε ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Ν. Κοτζιάς, ο οποίος και παραχώρησε την τελική συνέντευξη τύπου.

Υιοθετήθηκε Διακήρυξη, όπου οι μετάσχοντες εξέφρασαν έντονο προβληματισμό για την άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση στη Μέση Ανατολή, αποδοκίμασαν την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις τρομοκρατικές και εξτρεμιστικές ενέργειες σε βάρος των θρησκευτικών κοινοτήτων και ιδίως στη Συρία και το Ιράκ. Το κείμενο τόνιζει την ανάγκη άμεσης καταβολής προσπαθειών για την προστασία του δικαιώματος του θρησκεύειν των χριστιανών, καθώς και την προστασία των δικαιωμάτων των πιστών να κατοικούν στις πατρίδες τους, όπου οι κοινότητες αυτές υπάρχουν εδώ και χιλιετίες. Στο τέλος η Διακήρυξη αναφέρει: «Καταδικάζεται απεριφράστως η ἐν γνώσει κατεδάφιση και ιεροσυλία των θρησκευτικών και πολιτιστικών μονάδων όπως οι Εκκλησίες, οι τάφοι, τα ιερά προσκυνήματα καθώς και μνημεία».

Τον Πρόεδρο του ΤΕΕΣ στο ταξίδι του προς την Ελλάδα συνόδευσαν ο Ιερέας Δημήτριος Σαφόνωφ, Προϊστάμενος του Τομέα Διαθρησκειακών Επαφών του ΤΕΕΣ και ο Ιερέας Ανατόλιος Τσουριάκωφ ως διερμηνέας.