Για την επίσκεψη στην Κίνα του Αγιωτάτου Πατριάρχου Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κυρίλλου μίλησε στην ανταποκρίτρια του ειδησεογραφικού πρακτορείου «RIA Novosti» Όλγα Σαμσόνοβα ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας.

— Σεβασμιώτατε, ποια είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κίνα; Αναγνωρίζεται αυτή η Εκκλησία από την Πολιτεία;  — Η Αυτόνομος Ορθόδοξη Εκκλησία της Κίνας συστάθηκε το 1956. Τότε η κατάσταση στη χώρα ήδη ήταν αρκετά περίπλοκη, γι΄αυτό ήταν αδύνατο η Εκκλησίας της Κίνας να καταχωρηθεί ως θρησκευτικός οργανισμός. Και εν συνεχείᾳ την περίοδο της «πολιτιστικής επαναστάσεως» καταστράφηκε σχεδόν όλη ο δομή της, πολλοί Ναοί κατεδαφίσθηκαν, οι ιερείς στερήθηκαν την ευκαιρία να τελούν ιερές ακολουθίες. Μόλις τη δεκαετία των 1980 άρχισαν οι αλλάγες στη θρησκευτική πολιτική του κράτος, χάρη στις οποίες π.χ. το 1986 ανανεώθηκε η λατρευτική ζωή στον Ιερό Ναό Αγίας Σκέπης Χαρμπίνης, όπου έως το θάνατό του το 2000 υπηρετουσε ο ιερέας Γρηγόριος Τζου. Μετά την κοίμησή του έλειπαν πλέον οι ιερείς από το Ναό, οι ακολουθίες εκ των πραγμάτων έπαυσαν να τελούνται και παρόλο που επισήμως ο Ναός θεωρείται εν ενεργεία, στην πραγματικότητα οι ακολουθίες εκεί δεν τελούνται.

— Ποιος είναι ο σκοπός σας στις διαπραγματεύσεις με την Κινεζική πλευρά;

— Ο σκοπός των διαπραγματεύσεών μας με την Κρατική Διεύθυνση Θρησκειών της Κίνας είναι η ομαλοποίηση της καταστάσεως της Αυτονόμου Ορθοδόξου Εκκληίας της Κίνας ακριβώς ως εθνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας της Κίνας.  Και αυτό σημαίνει ότι τελικά πρέπει να καταχωρηθεί ως θρησκευτικός οργανισμός, να έχει τον δικό της Επίσκοπο, τους ιερείς και τους Ναούς, οι οποίοι να λειτουργούν. Όμως ο διορισμός του Επισκόπου είναι μάλλον ο τελικός παρά ο ενδιάμεσος σκοπός, ενώ αυτό που θέλουμε να πετύχουμε τα αμέσως επόμενα χρόνια είναι κυρίως ο διορισμός των Κινέζων ιερέων στις εν ενεργείᾳ ενορίες όπως ο Ιερός Ναός Αγίας Σκέπης Χαρμπίνης. Ακριβώς αυτός ήταν ο σκοπός τον οποίο επιδιώκαμε με την υπογραφή των δυο μνημονίων με την Κρατική Διεύθυνση Θρησκειών. Ένα εξ αυτών αφορά στις σπουδές των Κινέζων φοιτητών στα θεολογικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ρωσικής Εκκλησίας και αυτή τη στιγμή ήδη έχουμε δυο φοιτητές να σπουδάζουν στη Ρωσία. Ελπίζουμε ότι σύντομα θα μπορέσουν να χειροτονηθούν προκειμένου να υπηρετούν στις εν ενεργεία ενορίες της ΛΔΚ.

Η επίσκεψη του Αγιωτάτου Πατριάρχου Κυρίλλου είναι έργο, το οποίο ετοιμάζαμε επι μακρά σειρα ετών μέσω διαλόγου με την Κρατική Διεύθυνση Θρησκειών και χαιρόμαστε που αυτή η προκαταρκτική εργασία μας εστέφθη με επιτυχία και το επίπεδο της επισκέψεως είναι πάρα πολύ ψηλό. Θα έλεγα είναι ανώτατου επιπέδου, διότι ο Πατριάρχης είχε συνάντηση με τον Αρχηγό Κράτους.  Πρόκειται για ένα άνευ προηγουμένου γεγονός ιδιαίτερης σημασίας, διότι αυτά δεν υπήρχαν ούτε στην ιστορία της Ρωσικής Εκκλησίας, ούτε στην ιστορία της Λαϊκής Δμοκρατίας της Κίνας επειδή μετά το 1949 ο Αρχηγός Κράτους στην Κίνα δεν είχε καθόλου συναντήσεις με ηγέτη οποιασδήποτε χριστιανικής Εκκλησίας.  Ελπίζουμε ότι δι΄αυτού μας ανοίγονται νέες ευκαιρίες για το διάλογο και τη συνεργασία στο θρησκευτικό τομέα και ότι αυτό, όπως και τα άλλα της επισκέψεως αυτής και πρωτίστως οι ακολουθίες τις οποίες θα τελέσει ο Πατριάρχης, θα συμβάλουν στη τάχιστη ομαλοποίηση της καταστάσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Κίνας και των Κινέζων Ορθοδόξων πιστών.

— Τα τελευταία χρόνια η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας διεξάγει διάλογο με τις αρχές της ΛΔΚ και Εσείς, Σεβασμιώτατε, από τη θέση του Προέδρου του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας έχετε επανειλημμένως επισκεφθεί την Κίνα. Πως αξιολογείτε τη δυναμική της αλλαγής της στάσεως της Κινεζικής πλευράς απέναντι σε αυτό το διάλογο και επισκέψεις των εκπροσώπων της Ρωσικής Εκκλησίας στην Κίνα;

— Είναι πολύ θετική η δυναμική των σχέσεών μας και έτσι έγινε από το 1993, όταν ο Μηροπολίτης Κύριλλος και νυν Αγιώτατος Πατριάρχης για πρώτη φορά ταξίδευσε στη χώρα. Τότε ήταν όταν τέθηκαν τα θεμέλια εκείνων των σχέσεων, οι οποίες σήμερα απέκτησαν πλέον επίσημο και εθιμοτυπικό χαρακτήρα. Φρονώ ότι αυτή η δυναμική θα αυξηθεί ακόμα. Και όμως πρέπει να έχουμε υπόψη μας και τις ιδιαιτερότητες της Κίνας ως μιας χώρας με ιστορία πολλών χιλιάδων ετών για την οποία μια εικοσαετία είναι ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα. Κατά τη γνώμη μου δεν πρέπει να περιμένουμε ότι θα πορευόμαστε στην επίτευξη των σκοπών μας με αστρονομική ταχύτητα, θα είναι προοδευτική η κίνησή μας βήμα-βήμα. Είναι πολύ σημαντικό ώστε κάθε απόφαση που λαμβάνεται να είναι κοινή, δηλαδή σε συνεργασία με την κρατική ηγεσία της ΛΔΚ, ώστε κατ΄αυτή τη διαδικασία της ομαλοποίησης της καταστάσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Κίνα να σέβεται πλήρως το Σύνταγμα και η νομοθεσία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.

— Συγκλίνουν οι απόψεις των αρχών της ΛΔΚ για τα προβλήματα της Εκκλησίας στην Κίνα με εκείνες της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας; 

— Τουλάχιστον, εάν αναφερθούμε στις διαπραγματεύσεις που διεξάγουμε τα τελευταία χρόνια, παρατηρούμε ότι είναι πάρα πολύ αυξημένη η αμοιβαία κατανόηση, αλλά ταυτόχρονα βλέπουμε και κάποια επιφυλακτικότητα εκ μέρους των Κινέζων συνεταίρων μας, η οποία οφείλεται, όπως αντιλαμβανόμαστε, στην επιθυμία σεβασμού ολόκληρης της νομοθεσίας και κανόνων που ισχύουν στην Κίνα και την επιθυμία ο διάλογος να διεξάγεται προοδευτικά. Όπως συχνά ακούμεκατά το διάλογο από τους Κινέζους συνεταίρους μας, δεν πρέπει να προλαβαίνουμε τα γεγονότα, διότι κάθε γεγονός πρέπει να γίνει την στιγμή, όταν ωριμάσουν οι σχετικές προϋποθέσεις. Πιστεύουμε ότι έχουν ωριμάσει ήδη οι προϋποθέσεις για να αναδειχθούν στους Κινεζικούς Ορθοδόξους Ναούς οι Κινέζοι ιερείς και αυτός είναι ο άμεσος σκοπός μας στην παρούσα φάση.