Σε ερωτήσεις του παρουσιαστή του προγράμματος «Vesti v subbotu» (Ειδήσεις το Σάββατο) Σεργίου Μριλιώφ απάντησε στον αέρα του προγράμματος στις 16 Μαρτίου 2013 ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του ΤΕΕΣ.

– Στις ειδήσεις τώρα αναφέρονται τακτικά η γενέτειρα του νέου Ποντίφικα Μπουενός Αίρες και η Ναρο-Φομίνσκ στην περειφέρεια Μόσχας. Ποιός είναι ο λόγος;

– Αυτό οφείλετει στο γεγονός ότι ο Αρχιεπίσκοπος Ναρο-Φομίνσκ Ιουστινιανός, ο οποίος υπηρετεί τώρα στην Αμερική, είχε συναντήσεις με τον Πάπα υπό την ιδιότητα ακόμα του Αργεντινού Καρδιναλίου. Ο υπεύθυνος των ενοριών του Πατριαρχείου Μόσχας στις ΗΠΑ Αρχιεπίσκοπος Ιουστινιανός προς το παρόν επίσης διοικεί και την επαρχία Αργεντινής και Νότιας Αμερικής της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας. Κατά τη διάρκεια των εκδρομών του στη Νότια Αμερική είχε συναντήσεις με τον Καρδινάλιο Μπεργκόλιο, ο οποίος τώρα εξελέγη επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

– Συμπεραίνεται  εξ αυτού ότι υπήρχαν ελάχιστες προσωπικές επαφές των Ιεραρχών της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας και του νεοεγκλεγέντος Πάπα;

– Ένας άλλος Ιεράρχης που είχε τακτικές συναντήσεις με το νυν Πάπα, είναι η Μητροπολίτης Θεοδοσίας και Κερτς Πλάτων, όταν υπηρετούσε στην Νότια Αμερική ως ποιμενάρχης της επαρχίας Αργεντινής και Νότιας Αμερικής. Εκείνη την περίοδο ο Πάπας ως Αργεντινός Καρδινάλιος δυο ή τρεις φορές το χρόνο ερχόταν στην ενορία μας στο Μπουενός Αίρες, παρακολουθούσε τις Λειτουργίες Χριστουγέννων και του Πάσχα, παρακαθόταν σε επίσημα γεύματα και επεδείκνυε ζωντανό ενδιαφέρον για την Ορθοδοξία.

– Τι γλώσσα θα μιλήσετε με το νέο Πάπα; Είναι ένας τυπικός Λατινοαμερικανός παπάς, που μιλάει τη μητρική του Ισπανική γλώσσα, αλλά ξέρει και την Ιταλική. 

– Αυτή τη στιγμή ξεκαθαρίζεται το θέμα: είτε θα μιλήσουμε μέσω του διερμηνέα Ρωσικών και Ισπανικών, είτε θα υπάρχει μια άλλη λύση. Αλλά δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα πετύχουμε να βρούμε κοινή γλώσσα.

Οι προκάτοχοί μου Πρόεδροι του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων ανέκαθεν είχαν στενές επαφές με τους προγενέστερους Ποιντίφικες. Εμείς τους μεταφέραμε τους προβληματισμούς μας άμεσα, αναφερόμενοι στις ανησυχίες μας όσον αφορά τις σχέσεις Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών. Συναντήθηκα με τον Βενέδικτο ΙΣΤ΄ και είχα εκτενή συζήτηση κατά την οποία μου εδόθη ευκαιρία να διατυπώσω όλες τις ανησυχίες μας και να λάβω σαφείς και πειστικές απαντήσεις. Ο πρόκατοχός μου στη θέση του Προέδρου του ΤΕΕΣ και νυν Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλος είχε συνάντηση με τον Βενέδικτο ΙΣΤ΄ μετά την ενθρόνισή του και παλαιότερα με τον Ιωάννη Παύλο Β΄. Συζήτησαν πολύ ουσιώδη και επώδυνα για τις σχέσεις μας θέματα, π. χ. την κατάσταση στη Δυτική Ουκρανία.

– Δεν Σας ενοχλεί ότι ανάμεσα στους παιδαγωγούς του νέου Πάπα συγκαταλέγεται και ένας ουνίτης Ουκρανός. Οι επισκέψεις στον Ιερό Καθεδρικό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Μπουενός Αίρες ήταν απλά κινήσεις ευγενείας;

– Ο καιρός θα δείξει. Το θέμα της ουνίας είναι το πλέον επώδυνο στο διάλογο Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών. Εάν ο Πάπας στηρίξει την ουνία οι επιπτώσεις δε θα είναι καλές.

Και όμως φρονώ ότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ήταν πολύ σαφής όταν τοποθετήθηκε επί του θέματος της ουνίας στο λεγόμο κείμενο του Μπαλαμάντ του 1993, διά του οποίου οι Ορθόδοξοι και οι Ρωμαιοκαθολικοί δέχθηκαν ότι δεν αποτελεί πορεία προς την ένωση η ουνία.

Η συνεργασία μας πρέπει να άπτεται κυρίως των τομέων της πραγματικής ζωής των ανθρώπων. Έχουμε μιλήσει επανειλημμένως με το Βενέδικτο ΙΣΤ΄ για τις εξελίξεις π.χ. στη Μέση Ανατολή και την τραγωδία που βιώνουν εκεί οι άνθρωποι. Πιστεύω ότι το θέμα πρέπει να είναι ένας από τις άξονας συνεργασίας Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών.

Δεν είναι μόνο τα θεολογικά θέματα, που μας χωρίζουν, πρέπει να είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος μας. Σήμερα είναι σημαντικό να παρέχουμε βοήθεια σε φτωχούς και δυστυχισμένους, αυτός είναι ο χώρος συνεργασίας μεταξύ των Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών.  Μου δημιουργείται η αίσθηση ότι ο Πάπας Φραγκίσκος διαθέτει μεγάλη εμπειρία στη διακονία του ελέους και έχει επιθυμία να καταβάλει προσπάθειες σε αυτό τον τομέα. Ίσως αυτό εξηγεί την επιλογή από αυτόν του ονόματος του Φραγκίσκου.

– Σημαίνει τίποτε αυτό το όνομα για τους Ορθοδόξους, ή είναι άγιος των Ρωμαιοκαθολικών;

– Είναι άγιος Ρωμαιοκαθολικών, τον οποίο βλέπουν στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ως πρότυπο ευαγγελκής απλότητος και φτώχειας. Δι΄αυτών ο Πάπας έδωσε μήνυμα ότι η βοήθεια των δυστυχισμένων και δεδιωγμένων θα είναι από τις προτεραιότητες της παποσύνης του.

– Όταν υφίσταντο οι διώξεις οι Ιησουίτες στην Ευρώπη, η Ρωσία τους παρείχε καταφύγιο. Αλλά μετά 1814 ή 1815 ελήφθη η απόφαση να μην επιτρέπεται η είσοδός τους στο έδαφος της αυτοκρατορίας. Ποιος είναι ο λόγος αυτής της παλαιάς διαμάχης;

– Οι Ορθόδοξοι πολύ συχνά ήταν επιφυλακτικοί απέναντι τους Ιησουίτες. Δεν είναι τυχαίο ότι η ίδια η λέξη «Ιησουίτης» έχει αποκτήσει αρνητική χροιά στη Ρωσική γλώσσα. Σχετικά με τις πνευματικές ασκήσεις αυτού του τάγματος  αυτές μάλλον απορρίπτονται πάρα αποδέχονται στο Ορθόδοξο περιβάλλον. Υπάρχει διάχυτη η αντίληψη ότι ο Ιησουίτης είναι ένας άνθρωπος που άλλο λέει και άλλο εννοεί. Αυτή η γνώμη επιβεβαιώθηκε σε κάποιο βαθμό και από την πραγματική ζωή των Ιησουιτών και από την εμπειρία της επικοινωνίας μας με τους εκπροσώπους αυτού του τάγματος.

– Διατί τότε το κονκλάβιο αποφάσισε για πρώτη φορά την εκλογή στον Παπικό θρόνο ενός Ιησουίτη;

– Ο Πάπας δεν είναι άνθρωπος που ανήκει σε ορισμένο τάγμα. Είναι επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ο Πάπας δεν πρέπει να προστατεύσει τα συμφέροντα του α΄ ή β΄τάγματος, αλλά καλείται να φροντίζει ολόκληρη τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, τις σχέσεις τις με άλλες Εκκλησίες. Ευλεπιστώ ότι αυτή η θετική τάση, που διαφάνηκε στις σχέσεις μας με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία επί του Βενεδίκτου ΙΣΤ΄ θα έχει συνέχεια και επί του Πάπα Φραγκίσκου.