Την επίσημη ειρηνική του επίσκεψη προς την Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου πραγματοποιεί μεταξύ 8 και 11 Ιουνίου 2012 ο Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλος. Στις 10 Ιουνίου “Ο Φιλελεύθερος” δημοσίευσε τη συνέντευξη του Προκαθημένου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία ακολουθεί κάτω.
-Ποια η σημασία της επίσκεψης Σας στην Κύπρο και ποια τα υπό συζήτηση θέματα;
Υπάρχει μια ωραία μακραίωνη παράδοση των ειρηνικών επισκέψεων όταν ένας Προκαθήμενος της εκάστοτε τοπικής Εκκλησίας μετά την εκλογή του πραγματοποιεί επισκέψεις προς τους αδελφούς του Επικεφαλής των υπόλοιπων Εκκλησιών. Ο βασικός σκοπός των επισκέψεων αυτών είναι η κοινή προσευχή, η μαρτυρία της κοινής πίστεως, το συλλείτουργο και η αδελφική επικοινωνία και συναναστροφή μεταξύ των Προκαθημένων, οι συναντήσεις με την Ιεραρχία, τον ιερό κλήρο και τον πιστό λαό. Όλα αυτά βεβαίως συμβάλλουν στην ανάπτυξη σχέσεων και την ενίσχυση ενότητας μεταξύ των Εκκλησιών. Επίσης στα πλαίσια των επισκέψεων συζητούνται θέματα διμερούς ενδιαφέροντος και γίνεται ανταλλαγή απόψεων επί των ζητημάτων της πανορθόδοξης σημασίας.
– Σας στεναχωρεί το γεγονός ότι δεν θα καταστεί, λόγω της τουρκικής κατοχής, δυνατόν να λειτουργήσετε στην Μονή του ιδρυτή και προστάτη της Εκκλησίας της Κύπρου Αποστόλου Βαρνάβα, όπου βρίσκεται και ο τάφος του;
Με πόνο καρδιάς αντιλαμβάνομαι ότι σήμερα η Εκκλησία της Κύπρου στερείται της δυνατότητας τελέσεως ακολουθιών στα ιερά και αγαπητά για κάθε Ορθόδοξο Κύπριο προσκυνήματα της Βόρειας Κύπρου. Σε πρόσφατο παρελθόν της η Εκκλησία της Ρωσίας η ίδια βίωνε την παρόμοια κατάσταση. Πολλά εκ των ιερών σεβασμάτων μας μας αφαιρέθηκαν και καταστράφηκαν. Καταλαβαίνουμε τη θλίψη των Κυπρίων αδελφών μας. Συμμεριζόμαστε πλήρως την αγωνία τους για τους Ναούς και τις Μονές της Βόρειας Κύπρου, τασσόμενοι υπέρ ταχίστης επαναφοράς αυτών των ιερών σεβασμάτων στην Εκκλησία και επαναλειτουργίας αυτών.
– Πρόσφατα πολλές εφημερίδες έχουν δημοσιεύσει μια ανακοίνωση για το ενδεχόμενο της συναντήσεώς Σας με τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄. Επιμένετε ακόμα στο ότι της συναντήσεως πρέπει να προηγηθεί η επίλυση όλων των επίμαχων ζητημάτων – ποια είναι αυτά σε γενικές γραμμές, αλλιώς αυτή δε θα έχει νόημα;
Ναι, πιστεύω ακόμα ότι για να στεφθεί με επιτυχία αυτή η συνάντηση πρέπει να επιλύσουμε εάν όχι πλήρως, αλλά τουλάχιστον να ξεκινήσουμε να επιλύουμε τα επίμαχα ζητήματα. Δε θα ήθελα το αποτέλεσμα της συναντήσεως να περιορισθεί μόνο στον εντυπωσιασμό. Για να αποβεί αυτή προς όφελος της περαιτέρω ανάπτυξης των σχέσεων μεταξύ της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρωσίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, πρέπει να προηγηθεί μεγάλη προετοιμασία, συμπεριλαμβανομένης και της διευθέτησης των υφισταμένων ακόμα προβλημάτων. Εδώ συγκαταλέγονται πρωτίστως η άλυτη έως σήμερα κατάσταση στη Δυτική Ουκρανία, όπου στις αρχές της δεκαετίας 1990 σημειώθηκαν μαζικές βίαιες καταλήψεις Ιερών Ναών.
– Ποιες είναι σήμερα οι σχέσεις Μόσχας – Φαναρίου; Υπάρχει κάποια τριβή ή αντιπαλότητα;
Σήμερα οι επαφές μεταξύ των Εκκλησιών Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας είναι πολύ έντονες. Έχουμε ενεργό συνεργασία σε πολύ διαφορετικούς τομείς, από την προετοιμασία της Πανορθοδόξου Συνόδου έως τη διοργάνωση των προσκυνηματικών εκδρομών στα ιερά προσκυνήματα του αρχαίου Βυζαντίου και τη διαποίμανση των Ρωσόφωνων πιστών στην Τουρκία. Έχουμε τακτική ανταλλαγή αποστολών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων για τη συμμετοχή στα ονομαστήρια και των δυο Προκαθημένων. Είναι αλήθεια, ότι οι τοπικές μας Εκκλησίες έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις επί ορισμένων ζητημάτων. Άλλωστε αυτά τα ζητήματα δεν άπτονται της ουσίας της πίστεώς μας και η διαφορά απόψεων δεν εμποδίζει την ανάπτυξη των αδελφικών μεταξύ μας σχέσεων.
– Η σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου έχει χαρακτηριστεί ως το «μετέωρο βήμα της Ορθοδοξίας». Ποία ζητήματα πρέπει να λυθούν και πότε τοποθετείτε την σύγκληση της;
Κατά την πενηνταετή προετοιμασία έχουν γίνει πολλά: έχουν συμφωνηθεί οχτώ από συνολικά δέκα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Είναι η βαθιά μου πεποίθηση ότι οι αποκλίσεις στα υπόλοιπα δυο θέματα δεν πρέπει να μας εμποδίζουν στη σύγκληση της Συνόδου. Αυτές οι αποκλίσεις θα μπορούσαν είτε να συμφωνηθούν , είτε η συμφωνία για αυτές να μετατεθεί στην μετασυνοδική περίοδο. Με προϋπόθεση ότι όλοι οι Προκαθήμενοι αποφανθούν υπέρ της συγκλήσεως της Συνόδου με ημερήσια διάταξη αυτά τα πεσυμφωνημένα οχτώ θέματα, αυτή μπορεί να συγκληθεί στο ορατό μέλλον. Προηγουμένως πρέπει να επικυρωθεί ο κανονισμός των εργασιών, έτσι ώστε κατά τη λήψη των αποφάσεων από τη Σύνοδο, να ακουσθεί και να ληφθεί υπόψη η φωνή της εκάστοτε τοπικής Εκκλησίας. Επίσης έχει νόημα να διασαφηνίσουμε ορισμένες διατυπώσεις εκ των υιοθετημένων παλαιότερα κειμένων, λαμβάνοντας υπόψη τις εξωτερικές συνθήκες που άλλαξαν. Είμαι βέβαιος ότι με κοινές προσπάθειες θα τα καταφέρουμε.
– Νομίζετε ότι, όπως διαμορφώνονται τα πράγματα στην Ορθοδοξία, θα γίνει εφικτή μια Εκκλησία πιο «εξωστρεφής» προς την κοινωνία;
Είναι αλληλοσύνδετες η Εκκλησία και η Κοινωνία, διότι οι άνθρωποι που απαρτίζουν την Εκκλησία, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της Κοινωνίας. Και όμως με την πλήρη εξωστρέφεια της Εκκλησίας προς την Κοινωνία η Εκκλησία ωστόσο πάντα παραμένει εν μέρει ακατάληπτη από τις εξωτερικές δυνάμεις, αδιάφορες ή ακόμα εχθρικές απέναντι στα διαχρονικά ζητήματα σχέσεων Θεού και ανθρώπου, ελευθερίας και ευθύνης, ηθικών αρχών της ζωής κλπ. Εδώ οφείλονται τον τελευταίο καιρό οι επιθέσεις κατά της Εκκλησίας και ιδιαίτερα στη Ρωσία.
– Στο σημερινό κόσμο ποιες πρέπει να είναι οι σχέσεις Έθνους, Θρησκείας, Εκκλησίας. Αυτά ταυτίζονται;
Η σχέση μεταξύ των προαναφερόμενων εννοιών εξαρτάται εν πολλοίς από το ιστορικό υπόβαθρο μιας χώρας. Π.χ. στην περίπτωση του Ελληνικού λαού η θρησκευτική του ταυτότητα αποτελεί μιά από τις αρχές της εθνικής του συνείδησης. Και είναι το ισχυρό στοιχείο του Ελληνικού λαού και όχι το αδύνατο, όπως καμιά φορά προσπαθούν να το παρουσιάσουν. Στη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και τη Μολδαβία και άλλες χώρες, τις οποίες διαποιμένει η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας, ένα σεβαστό μέρος του πληθυσμού ταυτίζεται με την Ορθοδοξία, θεωρώντας αυτήν μέρος της εθνικής τους ταυτότητας. Το πρόβλημα συνίσταται στο ότι αυτοί που αυτοπροσδιορίζονται Ορθόδοξοι δεν είναι όλοι Ορθόδοξοι κρίνοντας από τη ζωή που ακολουθούν. Είναι μεγάλο ποιμαντικό έργο να τους καταστήσουμε ανθρώπους της Εκκλησίας. Επίσης πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι μαζί με την Ορθοδοξία στις ως άνω χώρες εκπροσωπούνται και άλλες παραδοσιακές θρησκείες.
– Ποια η άποψη Σας για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης;
Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης είναι από τα παλαιότερα και λαμπρότερα Ορθόδοξα θεολογικά εκπαιδευτικά ιδρύματα με απόφοιτους ολόκληρες γενιές Ιεραρχών, κληρικών, μοναχών και λαϊκών της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Είναι ο πόθος της ψυχής μας να ξεπερασθούν σύντομα όλα τα προβλήματα τα οποία κωλύουν την επαναλειτουργία αυτής της Σχολής.
– Ποια η άποψη Σας για το κάλλος και την ωραιότητα στην Ορθόδοξη Εκκλησία;
Το κάλλος στην Εκκλησία διαδραματίζει έναν μεγαλο παιδαγωγικό ρόλο αναδεικνύοντας το κάλλος του άνωθεν κόσμου, φέροντας στο κάλλος τις ψυχές των ανθρώπων και προσφέροντας ανάπαυση από την κοσμική ματαιότητα. Από ηθικής απόψεως το κάλλος μέσα στην Εκκλησία είναι αποτέλεσμα θυσισαστικών προσπαθειών των ανθρώπων για τον Θεό: κτητόρων Ιερών Ναών και Μονών, αφιερωτών, χριστιανών καλλιτεχνών, οι οποίοι αφιερώνουν τα έργου τους στο Δημιουργό των απάντων. Τέλος, το κάλλος μέσα στην Εκκλησία έχει και θεολογική διάσταση: όλα τα εντός αλλά και εκτός βρίσκουν μέσα στο Θεό τον φωτισμό, αλλά και τον αγιασμό τους. Ταυτίζονται στο Θεό το κάλλος και το αγαθό.
– Αισθάνεστε ότι ακόμη και σήμερα η Εκκλησία της Ρωσίας διώκεται και αν ναι από ποιους; Πολυπληθείς λαοί τους οποίους διαποιμένει η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας μετά την πτώση του αθεϊστικού καθεστώτος βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια δύσκολη κατάσταση: από τη μια τους εδόθη η δυνατότητα να εκκλησιάζονται ελεύθερα, να ασκούν τη θρησκεία τους, από την άλλη υπέστησαν έναν κατακλυσμό πληροφοριών συχνά με ψευδή ιδανικά, με ανοιχτή προπαγάνδα της αμαρτίας, με την εμπαθή και ψευδή ερμηνεία της ελευθερίας νοούμενης ως ασυδοσία, ως εργαλείο προς ικανοποίηση των ανθρώπινων παθών. Ένα μέρος της κοινωνίας, παρασυρόμενο από τα ως άνω «ιδανικά», επιχειρεί μέσα από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, το σύστημα Παιδείας και κάθε άλλο τρόπο τον εξευτελισμό του χριστιανικού τρόπου ζωής και φρονήματος, των ιδανικών ταπείνωσης και ακτημοσύνης, της έννοιας της θυσιαστικής αγάπης και όλων όσα χαρακτηρίζουν την Εκκλησία. Υπό αυτή την έννοια η Εκκλησία εξακολουθεί να δέχεται επιθέσεις, οι οποίες αποκτούν όλο και περισσότερο εξεζητημένο χαρακτήρα διότι στο στόχαστρό τους έχει μπεί κυρίως η νεολαία.
– Ποια η γνώμη Σας για την οικολογία ; Την κατάσταση στο Κόσοβο και στην Μέση Ανατολή;
Η ίδια η χριστιανική μας πίστη μας διδάσκει να φροντίζουμε το περιβάλλον ως το πλέον όμορφο δημιούργημα του Θεού. Δυστυχώς η ηθική αξιολόγηση της επιστημονικής και τεχνικής προόδου δεν προλαβαίνει με τους ρυθμούς της και το ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος στον τεχνογενή κόσμο του 20-21 αι. είναι από τα πλέον επίκαιρα.
Όσον δε αφορά το Κόσοβο πρόκειται για ένα επώδυνο για τους ομόδοξους Σέρβους θέμα: στο Κόσοβο ευρίσκονται αρχαία χριστιανικά προσκυνήματα, αλλά η πλειοψηφία των Ορθοδόξων χριστιανών κατοίκων του αναγκάστηκε να φύγει. Οι εξτρεμιστές δεν έπαυσαν μέχρι σήμερα τις επιθέσεις τους κατά των Ορθοδόξων χριστιανών κατοίκων, οι οποίοι έμειναν πιστοί στην πατρίδα τους, και των χριστιανικών Ορθόδοξων προσκυνημάτων της περιοχής. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας παρέχει κάθε δυνατή βοήθεια στους Σέρβους του Κοσόβου. Ειδικότερα, ετέθη σε εφαρμογή το πρόγραμμα συγκέντρωσης πόρων για τη συντήρηση της Ιερατικής Σχολής Πριζρένης και για την υποστήριξη των λεγόμενων «λαϊκών κουζίνων» στο Κόσοβο.
Στην περιοχή της Μέσης Ανατολής είμαστε πολύ επιφυλακτικοί απέναντι στην αύξηση των αντιχριστιανικών τάσεων ως αποτέλεσμα της λεγόμενης «αραβικής άνοιξης». Έχουμε εντύπωση ότι είναι προς το συμφέρον ορισμένων ώστε η αδιάκοπή ένταση και αιματοχυσία να διαδεχθούν την εύθραστη ειρήνη στην περιοχή. Καταβάλλουμε και θα καταβάλουμε κάθε προσπάθεια για την προστασία των χριστιανικών πληθυσμών της Μέσης Ανατολής για να αποφύγουμε την αιματοχυσία και την κλιμάκωση των συγκρούσεων για θρησκευτικούς λόγους.