Στο διεθνές επιστημονικό συνέδριο ««Αναγνώσματα προς τιμή του Στολίπιν. Τρόποι εκσυγχρονισμού της Ρωσίας: από το Στολίπιν έως τη σύγχρονη εποχή» συμμετείχε στις 17 Απριλίου 2012 ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας. Σημειωτέον ότι το συνέδριο φιλοξενήθηκε  στο χώρο της Ακαδημίας Λαϊκής Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης της Ρωσίας παρά τον Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη Μόσχα.

Συνδιοργανωτές του συνεδρίου ήταν το Υπουργείο Οικονομικής Ανάπτυξης της Ρωσίας, η Ακαδημία Λαϊκής Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης της Ρωσίας και το Ίδρυμα Μελετών Κληρονομίας του Π. Στολίπιν.

Στην τελετή έναρξης της εκδήλωσης παρέστησαν ο Αναπληρωτής Πρόεδρος της Κυβερνήσεως της Ρωσικής Ομοσπονδίας κ. Β. Σουρκώβ, η Πρόεδρος της Άνω Βουλής της Ρωσικής Ομοσπονδίας κα Β. Ματβιγιένκο, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού και διαφύλαξης της ιστορικής και πολιτιστκής κληρονομιάς του Κοινωνικού Επιμελητηρίου της Ρωσίας, Προεδρος του Ιδρύματος Μελετών Κληρονομιάς Π. Στολίπιν κ. Π. Ποζιγκαϊλο και άλλοι επίσημοι.

Την τελετή έναρξης κήρυξε ο αναπληρωτής Πρωθυπουργός της Ρωσίας κ. Σουρκώφ, ο οποίος τόνισε ότι ανάμεσα στις σπουδαίες και ισχυρές πτυχές της πολιτικής του Στολίπιν ήταν «ο σεβασμός προς τις παραδόσεις, προς τη χώρα του, προς το χαρακτήρα του λαού και συνάμα η προσπάθεια επιβολής απαραίτητων μεταρρυθμίσεων υπέρ του λαού». Στον αγώνα που διεξήγαγε κατά του πολιτικού εξτρεμισμού της εποχής του ο Στολίπιν, βλέπουμε ένα μάθημα, το οποίο είναι άκρως απαραίτητο για μας σήμερα, διότι η Ρωσία όπως και παλαιότερα παραμένει ευάλωτη προς αυτές τις τάσεις, σημείωσε εν συνεχεία κ. Σουρκώβ και ανέφερε: «Ελπίζουμε ότι τη σημερινή ιστορική φάση θα είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε αυτά τα αρνητικά φαινόμενα». Σύμφωνα με τον Αναπληρωτή Πρωθυπουργό ο Στολίπιν με τη γενναιότητα του έμεινε πιστός στις πεποιθήσεις του έως τέλος και πραγματικά ήταν μόνος του στην προσπάθεια αντιμετώπισης των άκρων περίπλοκων και αντιφατικών ρευμάτων της εποχής, πράγμα το οποίο αποτελεί παράδειμγα για τους σύγχρονές μας.

Στην επικαιρότητα της μορφής του Στολίπιν επίσης αναφέρθηκε και η κα Β. Ματβιγένκο, η οποία υπογράμμισε ότι χάρη στις μεταρρυθμίσεις του Στολίπιν η Ρωσία αναδείχθηκε σε μια από πλέον επιτυχέστερες χώρες της εποχής της, ενώ η εμπειρία της επιβολής τροποποιήσεων αυτών και σήμερα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την πρακτική πλευρά.

Στην ομιλία του ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας επεσήμανε ότι η Ρωσία αναμφιβόλως έχει ανάγκη από τον οικονομικό και πολιτικό εκσυγχρονισμό. Και όμως η επίτευξη έστω και αμιγώς οικονομικού αποτελέσματος σύμφωνα με τον Ιεράρχη είναι ανέφικτη χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ηθική διάσταση του εκσυγχρονισμού, διότι «προβλήματα, τα οποία συσσωρεύθηκαν την τελευταία εκατονταετία στη χώρα μας δε είναι τόσο οικονομικής και δεν είναι μόνο οικονομικής φύσεως, αλλά επίσης και ιδεολογικής και ηθικής». Μιλώντας στους παρόντες ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ υπογράμμισε ότι στα χρόνια της κρατικής αθεΐας στη χώρα μας «έχει ξεριζωθεί το ηθικό θρησκευτικό θεμέλιο της κοινωνικής ύπαρξης και αντί αυτού δημιουργήθηκε ένα εύθραστο ηθικό του σοβιετικού ανθρώπου, το οποίο εν μέρει θεμελιώνεται στην ηθική βάση». Με την κατάρρευση της Σοβιετκής Ένωσης αυτό το ασθενές ηθικό έπαυσε να έχει σημασία για τους συμπολίτες μας. «Οι άνθρωποι εν πολλοίς έχουν χάσει τους προσανατολισμούς τους, το σύστημα ηθικών συντεταγμένων και βρέθηκαν στο ιδεολογικό κενό. Μέσα στο σκληρό κόσμο του οικονομικού ορθολογισμού και του αγώνα επιβίωσης οι παλαιές αξίες αποδείχθηκαν αβέβαιες και αφελείς», σημείωσε ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας.

Τη διαφθορά χαρακτήρισε ο Ιεράρχης ως ένα από τα βασικά εμπόδια του εκσυγχρονισμού της Ρωσίας, η οποία, σύμφωνα με αυτόν «εδράζεται στα κεφάλια ή για να είμαστε πιο ακριβείς στις καρδιές των ανθρώπων». «Ένας άνθρωπος στερημένος από εσωτερικούς ηθικούς περιορισμούς, το «φόβο του Θεού» θα περιορίζεται αποκλειστικά από το φόβο τιμωρίας που επιβάλλει μια κοσμική νομοθεσία. Όμως ο νόμος είναι ατελής όπως ατελείς είναι και οι άνθρωποι, υποχρεωμένοι να παρακολουθούν την εφαρμογή του και αρμόδιοι να τιμωρήσουν τους παραβάτες του. Η πράξη αποδεικνύει ότα τα κατασταλτικά μέτρα στον αγώνα κατ΄αυτού του κακού καρποφορούν, αλλά δεν είναι σε θέση να επιφέρουν το οριστικά χτύπημα», πιστεύει ο Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων.

Σύμφωνα με τον Σεβασμιώτατο κ. Ιλαρίωνα, κάθε μεταρρύθμιση είτε στο εθνικό επίπεδο, είτε στο οικογενειακό και το ατομικό, πρέπει να συνοδεύεται από την τελειοποίηση του ανθρώπινου πνεύματος, των ηθικών προσόντων του προσώπου: «Κάθε άνθρωπος υπηρετεί από τη θέση του, όπου και δύναται να συμβάλει στο κοινό έργο του εκσυγχρονισμού της χώρας».

«Το πραγματικό μεγαλείο μιας χώρας δεν το προσδιορίζει το μέγεθος του ΑΕΠ, ούτε τα εθνικά αποθέματα χρυσού, ούτε οι επιτυχίες στον οικονομικό τομέα. Το μεγαλείο μιας χώρας το προσδιορίζει η ποιότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου της», φρονεί ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ. «Δεν πρόκειται να χτίσουμε ένα σταθερό κράτος έως ότου μάθουμε να χτίσουμε τη δική μας ζωή επί των σταθερών θεμελίων των χριστιανικών ηθικών αξιών. Δε θα καταστήσουμε τη χώρα μας ελκυστική για τους γείτονές μας έως ότου καταστεί ελκυστική για τον εαυτό μας, έως ότου σταματήσουμε την εξαγωγή του ανθρώπινου κεφαλαίου» έκλεισε.