Το Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Συνεισφορά του Αγίου ¨Όρους στην Ευρωπαϊκή πνευματική και διανοητική παράδοση» διεξάχθηκε στις 8-9 Ιυλίου 2011 στο Ζάλτσμπουργκ της Αυστρίας υπό την αιγίδα του Διεθνούς κοινωνκού φόρουμ «Διάλογος των πολιτισμών». Ανάμεσα στους μετέχοντες ήταν ο πρώην Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης Βάλτερ Σβίμμερ, η πριγκίπισσα της Σερβίας Καταρίνα (Μεγάλη Βρετανία), ο πρίγκιπος Γιούργιεφ Γεώργιος (απόγονος της δυναστείας των Ρωμανώφ) από την Ελβετία, εκπρόσωποι του συλλόγου «Φίλοι του Αγίου Όρους» από την Οξφόρδη, του Ινστιτούτου των Ορθοδόξων χριστιανικών μελετών από το Κάμπριτζ, των κοινωνικών και κυβερνητικών οργανισμών, τη Ρωμαιοκαθολική και Αγγλικανική Εκκλησία, κληρικοί των κατά τόπους Ορθοδοξων Εκκλησιών Ρωσίας, Γεωργίας, Ελλάδας και άλλων, αγιορείτες μοναχοί. Την έναρξη του Συνεδρίου κήρυξη ο Πρόεδρος του Διεθνούς Φόρουμ «Διάλογος των πολιτσμών» κ. Β. Γιακούνιν.

Χαιρετισμό εκ μέρους του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα, Προέδρου του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας απεύθυνε ο ιερέας Ανδρέας Γιελισέγιεφ, Γραμματέας του Γραφείου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρωσίας στις Βρυξέλλες. Στο μήνυμα συγκεκριμένα αναφέρεται: «την ύπαρξή του ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός οφείλει στο χριστιανισμό: οι θεμελειώδεις αξίες, η νοοτροπία, ο ηθικός νόμος που επικρατούσε επί αιώνες, έχουν αφετηρία την ευαγγελική αποστολή των μαθητών του Ιησού Χριστού, η οποία συμπεριέλαβε όλους τους λαούς της τότε οικουμένης…Η συνειδητοποίηση της συνεισφοράς του Αγίου Όρους στην Ευρωπαϊκή πνευματική και διανοητική παράδοση μας οδηγεί στο σημαντικό σκοπό να διατηρήσουμε για τις μελλοντικές γενιές το μοναδικό κόσμο του Αγίου Όρους, ο οποίος διαμορφωνόταν από την πολυεθνική μοναχική αδελφότητα, την οποία χαρακτηρίζει ένας ιδιαίτερος τρόπος ζωής, η ποικιλία των μοναχικών αγώνων, μια θερμότητα υποδοχής των προσκυνητών και μια αυστηρή εσωτερική ησυχία».

Επίσης ομιλία παρουσίασε ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους Αρχιμανδρίτης Εφραίμ. «Σύγχρονος άνθρωπος, ο οποίος πέτυχε μεγάλη πρόοδο στην ανάπτυξη των τεχνολογιών και οικονομικών, δεν απέκτησε εσωτερική ειρήνη. Πρόκειται για την παρουσία του Χριστού στην καρδιά μας. Το Άγιον Όρος είναι τόπος ειρήνης, μετανοίας, ταπείνωσης, χαράς ως ιδιαίτερης κατάστασης της αγιότητας, η οποία αποτελεί καρπό της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος. Οι άνθρωποι στη Δύση συχνά αντιλαμβάνονται την ταπείνωση ως σύμπλεγμα κατωτερότητας καθώς αποτελεί άλφα και ωμέγα της πνευματικής εμπειρίας. Στο Άγιον Όρος μπορεί κανείς να συναντήσει ταπεινούς μοναχούς και να ακούσει τον εμπειρικό Λόγο».
Η επίσημη τελετή ενάρξεως του Συνεδρίου, που πραγματοποιήθηκε στο Παλάτι των Πριγκίπων Αρχιεπισκόπων του Ζάλτσμπουργκ, συμπεριέλαβε και έκθεση φωτογραφιών του τέλους του 19 αιώνα από το λεύκωμα του Μεγάλου Δούκα Κωνσταντίνο Ρωμανώφ και από τα σύγχρονα αρχεία της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου. Συναλίες δόθηκαν από την εκκλησιαστική χορωδία από την Αθήνα «Τρόπος» και το μουσικό συγκρότημα της Ρωσική εκκλησιαστικής μουσικής «Σβετίλγιεν» (Εξαποστηλάριο).
Το Σάββατο, στις 9 Ιουλίου, στον Ιερό Ναό της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρουμανίας στο Ζάλτσμπουργκ σύμφωνα με το Αγιορείτικο τυπικό τελέσθηκε Θεία Λειτουργία προεξάρχοντος του Αρχιμανδρίτη Εφραίμ Βατοπαιδινού.


Κατά τη διάρκεια των συνεδριών οι μετέχοντες ομοφώνως τάχθηκαν υπέρ της διατηρήσεως του μοναδικού καθεστώτος του Αγίου Όρους, κάνανε λόγο για την αναγκη της καθολικής νομικής προστασίας του αβάτου το οποίο απαγορεύει στις γυναίκες την προσέλευση στη χειρσόνησο και για το απαράδεκτο της μετατροπής του Αγίου Όρους στην ελεύθερη τουριστική περιοχή για την αποκομιδή κερδών, τόνισαν την παρατηρούμενη τάση για την επἐμβαση στα εσωτερικά των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους.
Ο πρώην Γενκός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπης και Πρόεδρος της Διεθνούς Συντονιστικής Επιτροπής «Διάλογος των Πολιτισμών» Βάλτερ Σβίμμερ δήλωσε: «Το Άγιον Όρος είναι σημαντική για την πολιτιστική κληρονομιά όλου του κόσμου, αλλά κυρίως για την πνευματική και τη διανοητική κληρονομιά της Ευρώπης. Γι΄αυτό αυτός ο τόπος χρήζει προστασίας με εμπλοκή διαφόρων δυνάμεων της Ευρώπης και του κόσμου».
«Εμείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επεσήμανε ο Πρόεδρος της Χριστιανικής Δημοκρατικής Κίνησης της Σλοβακίας και πρώην Ευρωπαϊκός Επίτροπος αρμόδιος για την Επιστήμη και τον Πολιτισμό Γιάν Φίγκελ, έχουμε κοινή αγορά, κοινό συνάλλαγμα, αλλά ωστόσο δεν αποφύγαμε την κρίση…Η σημασία του χριστιανισμού στην Ευρώπη είναι μεγάλη και οι χριστιανοί έχουν ένα σαφή σύστημα των αξιών. Η Ευρώπη θα είναι ωραία εάν το μωσαϊκό θα είναι ενωμένο και όχι διχασμένο σε Ανατολή και σε Δϋση».
Ο Διευθυντής του Ιδρύματος των θρησκευτικών μελετών Ιωάννης ΚΓ΄ Αλμπέρτο Μελλόνι από την Ιταλία διατύπωσε γνώμη ώστε το Άγιον Όρος να γίνει τόπος προετοιμασίας της καινούργιας γενιάς των επιστημόνων, οι οποίοι να εργάζονται στη σύγχρονη «μετακοσμική» κοινωνία για τη διατήρηση των πηγών της κατανόησης του χριστιανικού βίου.
Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Αγίου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου βουλευτής Σ. Σεμπλύγκιν αναφέρθηκε στη σύσφιξη των δεσμών μεταξύ της Ρωσίας και του Αγίου Όρους, ακόμα και μέσα από τη μεταφορά των ιερών κειμηλίων και τη συνεισφορά στην αναστήλωση των εγκαταστάσεων της Ιεράς Μονής του Αγίου Παντελεήμωνος, την υποστήριξη των ιστορικών μελετών. «Κρίνουμε ότι η ανάπτυξη των σχέσεων με το Άγιον Όρος ως κέντρο της θρησκευτικής, θεωρητικής και πνευματικής ζωής επηρεάζει ευνοϊκά το βίο της όλης ρωσικής κοινωνίας. Άλλωστε στη Ρωσία ο Ορθόδοξος χριστιανισμός έγινε πνευματική βάση της ζωής των ανθρώπων στις τεράστιες εκτάσεις από τη Βαλτική θάλασσα στη Δύση έως τον Ειρηνικό Ωκεανό στην Άπω Ανατολή.
Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της συζήτησης ο συντονιστής του Φόρουμ τελών χρέη του εκπροσώπου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρωσίας στις Βρυξέλλες και εκπρόσωπος του Ιδρύματος «Ρωσικός κόσμος» στην Ευρώπη πρωθιερέας Αντώνιος Ιλγίν πρότεινε τη δημιουργία «της δικτύωσης για την υποστήριξη του Αγίου Όρους στα πλαίσια τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και ευρύτερα της μεγάλης Ευρώπης». Σύμφωνα με τον πατέρα Αντώνιο, «πρόκειται για ένα φόρματ για τη διαρκή επικοινωνία των αναλυτών και εμπειρογνωμόνων, για τη νομική υποστήριξη του Αγίου Όρους καθώς και για τη δικτυακή πύλη».
Στην καταληκτήρια ομιλία του ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αρχιμανδρίτης Εφραίμ κάλεσε το Ίδρυμα του Αγίου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου στη συνεργασία στη μελέτη και την ταξινόμηση των ρωσόγλωσσων χειρογράφων της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου. Επίσης κάλεσε τους ανθρώπους να απολαμβάνουν τους πνευματικούς καρπούς του Όρους, τονίζοντας ότι εκεί υπάρχουν πνευματικοί, ικανοί να δώσουν απαντήσεις σε επίκαιρα ζητήματα του σύγχρονου ανθρώπου.