Στα πλαίσια της εβδομαδιαίας τηλεοπτικής εκπομπής «Εκκλησία και κόσμος», στις 19 Ιουνίου 2010, ο Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας έθιξε θέμα της κατήχησης, δηλαδή προετοιμασίας για το Βάπτισμα. Είναι ένα από τα σπουδαιότερα Μυστήρια από το οποίο αρχίζει η ζωή του ανθρώπου στην Εκκλησία. Όμως πολλές φορές ούτε ο μέλλον να βαπτισθεί, ούτε οι ανάδοχοι του δεν γνωρίζουν τις αρχές της Ορθοδοξης πίστης.

Ερωτηθείς εάν η Ιερά Σύνοδος ασχολείται με το θέμα της επαναφοράς του συστήματος της κατήχησης, το οποίο υπήρχε στην αρχαία Εκκλησία, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιλαρίωνας απάντησε ως εξής: «Το θέμα αυτό εξετάζεται στα πλαίσια της Διασυνοδικής Επιτροπής, ενός καινούργιου οργάνου, το οποίο συγκροτήθηκε πρόσφατα για να συζητηθούν δάφορα ενδιαφέροντα και αμφισβητούμενα θέματα. Πιστεύω πως δεν μπορούμε να επαναφέρουμε αυτομάτως εκείνο, το οποίο υπήρχε κάποτε στην αρχαιότητα: όμως πρέπει να δημιουργήσουμε ένα σύστημα, το οποίο να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες του ανθρώπου».

Επίσης ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ χαρακτήρισε τη σημερινή κατάσταση όταν ο άνθρωπος έρχεται στην Εκκλησία, πλρώνει και λαμβάνει το Θείο Βάπτισμα, χωρίς να κατανοεί το νόημά του ως «μη συμμορφωμένη με τα πρότυπα, σύμφωνα με τα οποία πρέπει να ζει η Εκκλησία».

 «Στην αρχαία Εκκλησία το σύστημα της κατήχησης διαρκούσε καμιά φορά χρόνια, οι άνθρωποι είχαν επανειλημμένες συναντήσεις με τον Επίσκοπο, ο οποίος τους ανέλυε τις αρχές της πίστης και όταν ερχόταν η στιγμή, που επρόκειτο να βαπτισθούν, ήταν τέλειοι θεολόγοι, οι οποίοι ήξεραν άριστα τα δόγματα και τη χριστιανική διδασκαλία. Κατά το παρόν δε μπορούμε να απαιτούμε από τους ανθρώπους να παρακολουθούν κατηχητικά μαθήματα επί σειρά ετών. Πρέπει να δημιουργήσουμε το σύστημα της σύντομης κατήχησης. Μπορεί να έχει μορφή μαθημάτων ή ενός σύντομου βιβλίου, κάτι σαν το «Σύμβολο πίστεως» με σχόλια», τόνισε σχολιάζοντας το θέμα ο κ. Ιλαρίωνας.  

«Το Βάπτισμα χρειάζεται για γίνει ο άνθρωπος ένα πλήρες μέλος της Εκκλησίας, είναι η ένταξη στους κόλπους της Εκκλησίας. Τα παιδιά, τα οποία έφεραν στην Εκκλησία, βάπτισαν και πήγαν, δεν γίνονται πλήρεις χριστιανοί: είναι χριστιανοί κατ΄όνομα, και όχι πραγματικά μέλη της Εκκλησίας. Η αποστολή μας να μειώσουμε κατά το δυνατόν αυτό το χάσμα μεταξύ των κατ΄όνομα χριστιανών και των πραγματικών χριστιανών», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας.  

«Η Εκκλησία δίνει νόημα στη ζωή του ανθρώπου, του δίνει εντελώς νέα διάσταση, βοηθάει να αντέχει στις βιοτικές δυσκολίες και δοκιμασίες. Όλα αυτά καλείται να εξηγήσει ένας κατηχητής σε όσους έρχονται να βαπτισθούν με μια γλώσσα απλή και κατανοητή», είπε εν κατακλείδι ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιλαρίωνας.