Στις 14 Νοεμβρίου του 2009 στα πλαίσια της εβδομαδιαίας τηλεοπτικής εκπομπής «Εκκλησία και κόσμος» ο Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων Αρχιεπίσκοπος Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας απάντησε σε ερωτήσεις για το θέμα του προσηλυτισμού.

Συγκεκριμένα τόνισε το διαχωρισμό μεταξύ «προσηλυτισμού» και «ιεραποστολής», ότι, δηλαδή «ο προσηλυτισμός είναι έργο μιας ομολογίας εις βάρος της άλλης, το οποίο δεν είναι σωστό διότι διαταράσσει τις βάσεις της συνυπάρξεως τους. Εάν επιτρέψουμε στον εαυτό μάς κάτι τέτοιο, δε θα έχουμε μετά κανένα δικαίωμα να παραπονεθούμε για προσηλυτιστικές ενέργειες εκ μέρους των άλλων ομολογιών.      Άλλο πράγμα, όμως αποτελεί η ατομική αλλαγή θρησκεύματος. Εάν υποθέσουμε, ότι ένας Ρωμαιοκαθολικός η ένας Διαμαρτυρόμενος αισθάνονται τη γνησιότητα της Ορθοδοξίας και η Ορθοδοξία είναι ή εκείνη που αποκτούν τη πληρότητα της πνευματικής και θρησκευτικής τους ζωής, η Ορθόδοξη Εκκλησία δικαιούται να βοηθήσει έναν τέτοιο άνθρωπο», δήλωσε ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ.

Σχολιάζοντας τις πληροφορίες των ΜΜΕ σχετικά με τους μαζικούς ασπασμούς της Ορθοδοξίας εκ μέρους των Αμερικανών Διαμαρτυρομένων τα τελευταία 20 χρόνια, ο Αρχιεπίσκοπος Ιλαρίωνας τόνισε ότι πρόκειται για την ελευθερία της επιλογής των ίδιων των πιστών τόσο στο προσωπικό επίπεδο, τόσο στο επίπεδο ολόκληρων των κοινοτήτων και όχι για τον καρπό του προσηλυτισμού.

Ένας από τους λόγους γιατί η Ορθόδοξη Εκκλησία προσελκύει τους εκπροσώπους των παραδοσιακών προτεσταντικών κοινοτήτων, οι οποίοι απογοητεύονται με τις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στις δικές τους κοινότητες, οφείλεται στη αναλλοίωτη διατήρηση της θείας λατρείας και του ολόκληρου του ρυθμού της πνευματικής ζωής.

Σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο Ιλαρίωνα, μεταξύ Ορθόδοξης Εκκλησίας και προτεσταντικών κοινοτήτων υφίστανται τεράστιες διαφορές με αποτέλεσμα να μη μπορέσουμε πλέον να μιλάμε για το γεγονός, ότι ανήκουμε σε μία Εκκλησία οι Ορθόδοξοι και οι Διαμαρτυρόμενοι, διότι η διδασκαλία πίστεως και η ηθική που εφαρμόζεται σε πολλές προτεσταντικές κοινότητες απέχουν μακράν της αλήθειας.

Ακόμα ο Σεβασμιώτατος Ιλαρίωνας ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «δε μπορούμε να θεωρούμε τις προτεσταντικές και αγγλικανικές κοινότητες ως Εκκλησίες σε πλήρη έννοια αυτής της λέξεως. Έχουν απολέσει την αποστολική διαδοχή, τους λείπει η ορθή αντίληψη των Μυστηρίων, ενώ τα τελευταία χρόνια εκεί πραγματοποιείται μια φοβερή φιλελευθεροποίηση ηθικής διδασκαλίας, ώστε ουσιαστικά, η χριστιανική ηθική δε διδάσκεται πλέον από αυτές τις κοινότητες».

Τέλος, ο Αρχιεπίσκοπος Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας τόνισε επίσης τη σπουδαιότητα της κατάλληλης προετοιμασίας των Διαμαρτυρομένων οι οποίοι επιθυμούν να ασπασθούν την Ορθοδοξία, ώστε να έχουν μια σαφή εικόνα όσων πρόκειται να αντιμετωπίζουν στην πορεία τους για να μη πάθουν στη συνέχεια κανένα πολιτιστικό σοκ.